Nhiều vướng mắc chờ tháo gỡ

“Thực tế trong quá trình triển khai các dự án BT ở TP. Hồ Chí Minh thời gian qua cho thấy, do không xác định được quỹ đất thanh toán cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, nên hiện nhiều dự án BT còn vướng mắc về thanh toán. Điều này dẫn đến các dự án không thể hoặc chậm triển khai…” là phản ánh của đại diện Sở Tài chính TP. Hồ Chí Minh tại cuộc họp do Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Tài chính) vừa tổ chức, để lấy ý các bên cho dự thảo Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng BT.

Chia sẻ với cái khó, vướng mắc của TP. Hồ Chí Minh, cũng tại cuộc họp trên, bà Vũ Quỳnh Lê, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ Tài chính) cho biết, suốt 20 năm qua, TP. Hồ Chí Minh ký hợp đồng BT để triển khai nhiều dự án, nhưng không biết lấy quỹ đất ở đâu để thanh toán cho doanh nghiệp, nhà đầu tư. Do đó, TP. Hồ Chí Minh rất mong đợi việc ban hành Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng BT tới đây, sẽ mở ra quy định về Danh mục quỹ đất được sử dụng để thanh toán cho dự án BT…

Khó khăn, vướng mắc trên không phải là trường hợp cá biệt, mà đang diễn ra phổ biến ở nhiều địa phương và thời gian tháo gỡ thường kéo dài. Mới đây, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 152/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về tháo gỡ vướng mắc, khó khăn đối với 2 dự án đầu tư xây dựng theo hình thức đối tác công tư (Hợp đồng BT) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên gồm: Dự án đầu tư xây dựng đường Bắc Sơn kéo dài đoạn từ Km0+00 - Km3+350; Dự án đầu tư xây dựng đường Bắc Sơn kéo dài đoạn từ Km 3+500 - Km 9+500).

Ở một góc nhìn rộng hơn, theo số liệu tổng hợp của Chính phủ cho thấy, trong hơn 4 năm thực hiện Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), có khoảng hơn 40 dự án được triển khai theo quy định của Luật này; trong đó, chỉ có 2 dự án đã ký kết hợp đồng; 7 dự án đang tổ chức lựa chọn nhà đầu tư; 7 dự án đã phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; 7 dự án đã được quyết định chủ trương đầu tư, đang tổ chức lập báo cáo nghiên cứu khả thi; khoảng 20 dự án đang được tổ chức lập báo cáo tiền khả thi để quyết định chủ trương đầu tư. Những dự án này đều là các dự án trọng điểm của quốc gia, địa phương.

Tuy nhiên, hiện nay, trong các lĩnh vực khác như y tế (cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở y tế dự phòng), giáo dục - đào tạo (cơ sở giáo dục, cơ sở đào tạo đại học), hạ tầng công nghệ thông tin chưa có dự án PPP được triển khai.

Nhiều yêu cầu mới từ thực tiễn phát triển đất nước

Để triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 về Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, các Kết luận của Bộ Chính trị về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong những năm sắp tới, việc “làm mới” hệ thống pháp luật về PPP nói chung, dự án áp dụng loại hợp đồng BT nói riêng đang đặt ra cấp thiết.

Tính bức thiết đó được thể hiện rõ nét trong tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, khi nêu rõ: “Khẩn trương sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về khoa học, công nghệ, đầu tư, đầu tư công…, để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản, giải phóng các nguồn lực, khuyến khích, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, phát triển nguồn nhân lực. Có cơ chế hợp tác công tư để phát triển hạ tầng số hiện đại…”.

Mặt khác, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra yêu cầu: “Có cơ chế đặc thù để xử lý các dự án, hợp đồng tồn đọng kéo dài nhiều năm, gây thất thoát, lãng phí nguồn lực xã hội, cản trở quá trình phát triển của các doanh nghiệp tư nhân, song song với việc xác định vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan theo quy định của pháp luật; chấm dứt tình trạng cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán theo các hợp đồng đã ký với các doanh nghiệp tư nhân…”.

Thực tiễn trên đang đặt ra yêu cầu khẩn trương hoàn thiện hệ thống quy định pháp lý về dự án áp dụng loại hợp đồng BT, để khơi thông nguồn lực đầu tư “khổng lồ” từ khu vực tư nhân vào hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế. Đây được coi là một trong những mũi đột phá, để vừa tạo ra lực hút mạnh với dòng vốn từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng đồng bộ, vừa góp phần quan trọng cho đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm nay và tăng trưởng hai con số trong những năm tới.

Kỳ 2: Dự thảo Nghị định áp dụng hợp đồng BT - Tiếng nói từ phía doanh nghiệp