Nhìn lại toàn cảnh cuộc khủng hoảng tại Síp
Cộng đồng quốc tế đã trải qua hơn một tuần căng thẳng cùng với những diễn biến tại Síp...
Cuộc khủng hoảng tài chính ngân hàng tại Síp bắt đầu từ tháng 6/2012, nhưng từ trước đó một năm nhiều chuyên gia phân tích đã cảnh báo đảo quốc này về nguy cơ trở thành nạn nhân tiếp theo của cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu. Tháng 8/2011, Síp đã thông qua kế hoạch thắt lưng buộc bụng nhằm ổn định nền kinh tế, nhưng không đủ sức hạ thâm hụt ngân sách như mục tiêu đề ra.
|
Ngày 25/6/2012, Síp chính thức trở thành nước thứ 5 trong Khu vực các quốc gia sử dụng đồng tiền chung Euro phải xin cứu trợ từ Quỹ Bình ổn tài chính châu Âu. Síp cần khoảng 17,5 tỷ euro để giải quyết khó khăn. Tuy nhiên, chính quyền khi đó của Tổng thống Demetris Christofias đã từ chối thực hiện các biện pháp khắt khe của chủ nợ đặt ra, nên vòng đàm phán cứu trợ rơi vào bế tắc.
|
Sau chiến thắng của Tổng thống Nicos Anastasiades hồi đầu năm nay, các vòng đàm phán xin cứu trợ giữa Síp và các chủ nợ đã được tái khởi động. Tới ngày 16/3/2013, các bộ trưởng bộ tài chính Khu vực đồng tiền chung châu Âu và Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã đồng ý cung cấp cho Cộng hòa Síp gói cứu trợ trị giá 10 tỷ Euro, ít hơn so với mong đợi của đảo quốc này.
|
Đổi lại, Chính phủ Síp phải tiến hành thu nhỏ các ngân hàng gặp khó khăn, tư hữu hóa một số tài sản thuộc sở hữu Nhà nước, tăng tỷ lệ thuế công ty trên danh nghĩa thêm 2,5% lên 12,5%, áp thuế một lần duy nhất ở mức 9,9% đối với các khoản tiền gửi trên 100.000 Euro và 6,75% đối với các khoản tiền gửi có giá trị thấp hơn tại các ngân hàng của nước này.
|
Xuất hiện trên truyền hình sau đó, Tổng thống Síp tuyên bố, đây là cách thức duy nhất để giúp hệ thống tài chính nước này không rơi vào cảnh vỡ nợ và người dân phải đóng thuế tiền gửi sẽ được đền bù bằng cổ phiếu ngân hàng. Tuy nhiên, người dân Síp đã đổ xô tới các ngân hàng để rút tiền, khiến các máy ATM cạn kiệt. Thị trường chứng khoán, ngân hàng của Síp tuyên bố tạm dừng hoạt động.
|
Hôm 19/3, hầu hết nghị sỹ trong Quốc hội Síp bác đề xuất đánh thuế tiền gửi ngân hàng để đổi lấy gói cứu trợ 10 tỷ Euro từ Liên minh châu Âu và Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Dân chúng Síp thở phảo. Các thị trường tài chính toàn cầu khởi sắc. Tuy nhiên, việc Síp không đáp ứng được điều kiện, đồng nghĩa với việc nước này có thể sẽ bị vỡ nợ vì không nhận được tiền.
|
Hôm 21/3, phát biểu tại thủ đô Moscow của Nga, Bộ trưởng Bộ Tài chính Síp Michael Sarris tuyên bố nước này chính thức cầu viện trợ của Nga để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay. Ông Sarris nhấn mạnh, việc hỗ trợ Síp giải quyết khủng hoảng, cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ các lợi ích của Nga. Theo tổ chức Moody's, các doanh nghiệp Nga hiện đang gửi gần 30 tỷ USD trong các ngân hàng Síp.
|
Cùng ngày, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cho biết, hội đồng thống đốc đã quyết định duy trì khoản hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp (ELA) cho Cộng hòa Síp ở các mức như hiện tại cho đến ngày 25/3. Sau ngày này, nếu Síp không nhận được khoản giải cứu từ các chủ nợ, ECB sẽ dừng việc áp dụng ELA. Người dân tại Síp lại đổ xô tới hệ thống ngân hàng và cây ATM để rút tiền.
|
Tuy nhiên, tới ngày 22/3, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev tuyên bố, nước này sẽ không dành cho Cộng hòa Síp bất kỳ sự bảo lãnh tài chính nào trước khi Nicosia đạt thỏa thuận với Liên minh châu Âu về gói cứu trợ vỡ nợ 10 tỷ Euro. Ông Medvedev nói rõ Moscow không đóng cánh cửa hỗ trợ đối với Síp, song việc trợ giúp sẽ chỉ được thực hiện, sau khi Liên minh châu Âu có kế hoạch cuối cùng về hỗ trợ quốc gia này.
|
Cũng trong ngày 22/3, Quốc hội Síp thông qua 3/8 dự luật do chính phủ nước này soạn thảo với hy vọng nhận được gói cứu trợ. Đó là các dự luật: Thành lập "quỹ đầu tư đoàn kết" nhằm huy động 5,8 tỷ Euro; Kiểm soát vốn nhằm ngăn chặn nguy cơ rút tiền ồ ạt tại các ngân hàng gặp khó khăn; Cơ cấu lại khu vực ngân hàng nhằm buộc các ngân hàng gặp khó khăn phải phân loại nợ có khả năng hoàn trả và nợ khó đòi.
|
Ngày 23/3, ít nhất 1.000 nhân viên ngành ngân hàng đã biểu tình tại thủ đô Nicosia và dọa sẽ tổ chức đình công quy mô lớn nếu chính phủ không đảm bảo tương lai cho họ. Chủ tịch Liên hiệp nhân viên ngân hàng Síp, ông Loizos Hadgicostis, cho biết nếu chính phủ không bảo đảm được việc làm và quỹ lương hưu, họ sẽ biểu tình từ ngày 26/3, thời điểm các ngân hàng sẽ mở cửa trở lại kể từ khi đóng cửa ngày 17/3.
|
Hôm 24/3, các bộ trưởng bộ tài chính 17 nước khu vực đồng Euro đã họp khẩn cấp, bàn về việc nên cứu vãn Síp hay để nước này phá sản. Trong khi đó Tổng thống Síp Nicos Anastasiades và bộ 3 chủ nợ quốc tế ( Liên minh Châu Âu, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Trung ương Châu Âu) tiến hành đối thoại căng thẳng về điều khoản của gói cứu trợ.
|
Sau suốt 10 giờ đàm phán căng thẳng, Síp cuối cùng cũng đã đạt được một thỏa thuận giải cứu sơ bộ với các chủ nợ, giúp đảo quốc này thoát khỏi nguy cơ vỡ nợ và bị Ngân hàng Trung ương châu Âu cắt đứt thanh khoản khẩn cấp. Phát biểu sau đó, Tổng thống Síp, ông Nicos Anastasiades, tuyên bố “thỏa thuận này phục vụ cho lợi ích cao nhất của nhân dân Síp và Liên minh châu Âu”. Một số thị trường hàng hóa bắt đầu tăng giá trở lại.
|
Theo kế hoạch mới, ngân hàng lớn thứ hai là Laiki sẽ được tái cơ cấu và những khoản tiền gửi không được bảo hiểm có nguy cơ bị mất trắng. Còn những người gửi tiền dưới 100.000 Euro tại mọi ngân hàng Síp sẽ được nhà nước đảm bảo theo thỏa thuận bảo hiểm tiền gửi của Liên minh châu Âu. Hiện chưa rõ tác động của kế hoạch mới đối với Síp ra sao.
|