Chỉ tính riêng tháng 7 năm 2013, thống kê của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ kế hoạch và Đầu tư) cho biết, cả nước có 852 DN hoàn thành các thủ tục giải thể. Số DN gặp khó khăn phải ngừng hoạt động trong tháng 7/2013 là 4.652. Tính chung 7 tháng đầu năm cả nước có 34.259 DN giải thể và ngừng hoạt động (trong đó, số DN hoàn thành thủ tục giải thể là 5.351 DN, số DN gặp khó khăn và rơi vào trạng thái tạm ngừng hoạt động là 28.908 DN) tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước.

Cũng trong tháng 7, cả nước có 750 DN ngừng hoạt động đã quay lại hoạt động, tăng 42,6% so với tháng 6/2013 (526 DN). Trong 7 tháng đầu năm 2013, số DN ngừng hoạt động đã quay trở lại hoạt động của cả nước là 10.068 DN. Tuy nhiên, con số này so với số DN đã phá sản và giải thể, ngừng hoạt động trong năm 2012 và 7 tháng đầu năm 2013 vẫn quá khiêm tốn. Điều này cho thấy, những khó khăn mà cộng đồng đang phải đối mặt vẫn còn rất lớn. 

Trong bối cảnh này, tại hội thảo về  Tái cơ cấu nguồn nhân lực trong DN tổ chức ở Hà Nội diễn ra cuối tuần qua, ông Đặng Đức Thành, Chủ nhiệm Câu lạc bộ các nhà kinh tế nhấn mạnh, tái cơ cấu nguồn nhân lực trong DN là điều rất cần thiết để phục hồi lại hoạt động kinh doanh cũng như tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng DN. "Song, tái cơ cấu nguồn nhân lực trong DN phải gắn kết với tái cấu trúc DN” – ông Thành khẳng định. Trong đó, DN cần phải xác định tập trung vào ngành nghề cốt lõi. 

Một trong những lý do chính khiến nhiều DN lâm cảnh sa sút, dẫn đến giảm nhân công, giảm lương, thậm chí giải thể… đó là bởi DN quá sa đà vào việc kinh doanh đa ngành nghề, kinh doanh vượt nguồn vốn tự có, phải đi vay ngân hàng với lãi suất cao. Theo ông Đặng Đức Thành, hiện nay nhiều DN, công ty đang hoạt động với quy mô vốn sử dụng gấp hàng chục lần vốn vay ngân hàng (so với vốn tự có của đơn vị)  do đó gặp rất nhiều khó khăn. Bởi vậy, cùng với việc xác định lại ngành nghề kinh doanh chính, DN cần phải thực hiện tái cơ cấu nguồn nhân lực theo phương thức: Sử dụng tối đa nguồn nhân lực, bộ máy gọn nhẹ; kiêm nghiệm để có mức lương khá. Vị chuyên gia này đưa ra khuyến nghị: "Mạnh tay giảm người, đổi người phù hợp với nhiệm vụ công việc hơn là giảm lương”. 

Ông Thành dẫn chứng cụ thể một số DN, công ty đã thực hiện phương pháp "giảm người hơn giảm lương” rất hiệu quả. Công ty ADC Cần Thơ chuyên ngành kinh doanh sản xuất, phân bón, thuốc trừ sâu từ quy mô 1.200 người giảm trong vòng 9 tháng xuống còn 600 người trong năm 2012-2013. Công ty Dream House năm 2008 có 14 sàn giao dịch bất động sản, trong 6 tháng cuối năm 2008 giảm còn 4 sàn giao dịch bất động sản. Nếu như hồi năm 2008 tổng nhân viên của công ty Dream House có khoảng 90 người, thì nay toàn bộ cán bộ công nhân viên hiện tại chỉ xoay quanh con số 15 người. Dream House được "tái cơ cấu nguồn nhân lực” một cách tinh gọn và chỉ sử dụng nguồn nhân lực chuyên nghiệp và giỏi năng lực chuyên môn.

Trên thực tế, việc một DN hoạt động với một bộ máy nhân lực chuyên nghiệp, giỏi lĩnh vực chuyên môn sẽ có nhiều lợi thế về việc trả lương cũng như hiệu quả công việc so với DN ôm đồm nhiều nhân viên mà năng lực kém. Điều này đã được nhiều chuyên gia kinh tế khẳng định, bởi vậy, tái cấu trúc DN cũng đồng nghĩa với việc "nắn” lại, tinh gọn lại đội ngũ cán bộ. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Đặng Đức Thành cũng lưu ý, việc trả lương cho cán bộ chủ chốt cũng là một điểm quan trọng để thu hút người tài. Do đó, yếu tố này phải gắn kết với hiệu quả kinh doanh.

Cụ thể, theo vị chuyên gia này, tùy vào hiệu quả kinh doanh, mà nhiều trường hợp cần tăng lương (trả lương cao) cho cán bộ chủ chốt. Ngoài ra, "hoạt động của DN hiệu quả hay không phải xuất phát từ nhu cầu công việc mà bố trí người có năng lực phù hợp, không vì anh em họ hàng; vì tình cảm vì người mà bố trí công việc” – ông Thành nhấn mạnh, đồng thời lưu ý nếu tái cấu trúc không đúng thì "Việt Nam sẽ mãi chỉ là một nền kinh tế nhàng nhàng, so với mức tăng trưởng 5-6% và có thể rơi vào bẫy thu nhập trung bình”.