Nhiều thành tựu đáng ghi nhận

Bám sát nhiệm vụ được giao, ngay từ đầu năm 2024, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo toàn Ngành cụ thể hóa thành các nhiệm vụ chuyên môn, đề ra các tiêu chí và thời hạn hoàn thành đối với các đơn vị thuộc và trực thuộc.

Trên cơ sở đó, toàn Ngành đã tập trung triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, kịp thời, hiệu quả những giải pháp thiết thực nhằm tạo thuận lợi thương mại, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, thực hiện kế hoạch thu ngân sách nhà nước, đồng thời kiểm soát chặt chẽ địa bàn, tăng cường quản lý nội ngành, quyết tâm hoàn thành đúng tiến độ các nhiệm vụ trọng tâm đề ra.

Nâng tầm quan hệ đối tác Hải quan - Doanh nghiệp

Năm 2024 đánh dấu 10 năm công tác phát triển quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp và các bên liên quan được ngành Hải quan triển khai với 4 nhóm giải pháp lớn gồm: Thông tin, tham vấn, tham gia, hợp tác ở cả 3 cấp: Tổng cục, cục và chi cục. Đến nay, công tác phát triển quan hệ đối tác đã mang lại nhiều kết quả rất tích cực cho cả cơ quan hải quan và cộng đồng doanh nghiệp, được Nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận và đánh giá cao.

Cơ quan hải quan luôn tăng cường thông tin, tuyên truyền, phổ biến, hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp nắm bắt đầy đủ, kịp thời các quy định của pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế. Đồng thời, tập trung tham vấn cộng đồng doanh nghiệp các chính sách, quy định pháp luật về hải quan và thuế; các chương trình cải cách, hiện đại hóa trọng điểm trước khi được ban hành; các giải pháp tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho doanh nghiệp.

Tại các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp được đặc biệt quan tâm và triển khai thống nhất từ cấp cục tới chi cục, tổ, đội và công chức. Hàng năm, các đơn vị trong Ngành đã tổ chức hàng trăm hội nghị đối thoại hải quan - doanh nghiệp, xử lý hàng chục ngàn vướng mắc của cộng đồng doanh nghiệp. Công tác giám sát thực thi pháp luật được các đơn vị trong ngành Hải quan chú trọng và thực hiện qua nhiều kênh, qua đó doanh nghiệp có thể tương tác, phản ánh trực tiếp tinh thần, thái độ phục vụ cũng như các vấn đề còn chưa hài lòng trong quá trình làm thủ tục hải quan tại các chi cục.

Khảo sát sự hài lòng của doanh nghiệp về phát triển quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp do Tổng cục Hải quan thực hiện với 2.194 doanh nghiệp tham gia cho thấy, 53,37% lượng doanh nghiệp được hỏi rất hài lòng về sự đa dạng của hình thức cung cấp thông tin; tỷ lệ hài lòng là 42,48%; tỷ lệ không hài lòng chiếm 0,27%.

Cải cách đồng bộ và toàn diện

Để đáp ứng được mức độ gia tăng nhanh chóng của hoạt động thương mại quốc tế trong gần một thập kỷ trở lại đây, ngành Hải quan đã thực hiện nhiều giải pháp hiện đại hóa theo hướng đẩy mạnh chuyển đổi số; cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính; thủ tục kiểm tra chuyên ngành và hiện đại hóa công tác kiểm tra, giám sát hải quan nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa.

Công tác cải cách thủ tục hành chính ngày càng được đẩy mạnh, ngành Hải quan đã kiểm soát chặt chẽ việc ban hành, chú trọng đánh giá tác động thủ tục hành chính, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tổng cục Hải quan chỉ đạo các đơn vị đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để giảm tầng nấc, khâu trung gian; đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính của cơ quan hải quan.

Công tác đơn giản, tự động hóa quy trình thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại cũng được ngành Hải quan chú trọng thực hiện. Trong đó, Tổng cục Hải quan tiếp tục đôn đốc, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành thực hiện Kế hoạch tổng thể triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại. Tính đến ngày 26/12/2024, Cơ chế một cửa quốc gia đã có 250 thủ tục hành chính của 13 Bộ, ngành kết nối với hơn 76,2 nghìn doanh nghiệp. Duy trì kết nối chính thức để trao đổi thông tin chứng nhận xuất xứ mẫu D điện tử với 09 nước thành viên ASEAN. Hiện đang phối hợp kiểm thử trong môi trường thử nghiệm với Lào. Ngoài việc triển khai kết nối với các đối tác trong ASEAN, Tổng cục Hải quan còn tham mưu với Ủy ban chỉ đạo quốc gia triển khai kết nối với đối tác ngoài ASEAN.

Công tác giám sát quản lý hàng hóa tại các khu vực kho, bãi cảng, cửa khẩu, địa điểm đều được thực hiện tự động thông qua Hệ thống quản lý, giám sát hải quan (VASSCM) đã giúp loại bỏ các bước thao tác thủ công, cắt giảm việc sử dụng văn bản giấy trong quá trình xử lý nghiệp vụ, giảm tiếp xúc trực tiếp giữa công chức hải quan và doanh nghiệp, góp phần giảm thời gian thông quan, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân và doanh nghiệp, Tổng cục Hải quan đã ban hành Kế hoạch hành động nâng cao chất lượng và hiệu quả cung cấp dịch vụ công trực tuyến của Tổng cục năm 2024. Hiện nay, có 225 thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan; trong đó, 214 thủ tục do cơ quan Hải quan thực hiện gồm: 132 thủ tục hành chính được cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình; 61 thủ tục hành chính được cung cấp dịch vụ công trực tuyến một phần; 21 thủ tục hành chính được cung cấp thông tin trực tuyến. Trong năm 2024, các hệ thống dịch vụ công trực tuyến của ngành Hải quan đã tiếp nhận và xử lý 36,8 triệu hồ sơ. Ngoài ra, Tổng cục Hải quan cũng đã kết nối, tích hợp 98 dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực hải quan đang được cung cấp trên Hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến lên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Tăng cường quản lý thuế, chống thất thu ngân sách nhà nước

Ngay từ đầu năm 2024, Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 371/CT-TCHQ ngày 24/01/2024 về việc thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2024, trong đó, đề ra 05 nhiệm vụ chung và các giải pháp cụ thể cho từng lĩnh vực cần phải thực hiện quyết liệt.

Công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu được toàn Ngành thực hiện hiệu quả, góp phần thu đúng, đủ và chống thất thu ngân sách nhà nước, khắc phục kịp thời hạn chế trong thực tiễn quản lý thuế; giải quyết khó khăn vướng mắc và tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Để chống thất thu ngân sách nhà nước, Tổng cục Hải quan đã tích cực, chủ động xây dựng các nội dung về quản lý rủi ro phù hợp với xu thế công nghệ 4.0 trong các đề án, chương trình trọng tâm. Kịp thời hướng dẫn, cảnh báo rủi ro đối với một số lĩnh vực, loại hình có rủi ro cao như: hoạt động nhập khẩu hàng phế liệu, gạch, thiết bị vệ sinh, hàng quá cảnh, hoạt động hủy sửa tờ khai... Đồng thời, áp dụng linh hoạt các biện pháp kiểm soát rủi ro phù hợp như thiết lập tiêu chí kiểm tra phân luồng đối với các mặt hàng, lĩnh vực trọng điểm: hạt điều, vải sợi, hoạt động lợi dụng tờ khai luồng xanh, vàng… Trong năm 2024, toàn Ngành đã thực hiện soi chiếu tổng số 120.487 container; phát hiện nghi vấn 3.209 container, phát hiện 490 container vi phạm.

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, tổng thu ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu năm 2024 đạt hơn 420.000 tỷ đồng, đạt hơn 114% dự toán, tăng hơn 16% so với cùng kỳ năm 2023.

Quyết liệt chống buôn lậu, gian lận thương mại

Tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trong năm 2024 tiếp tục diễn biến phức tạp, gia tăng các vụ việc vi phạm có dấu hiệu hình sự. Trước tình hình đó, với vai trò Cơ quan tham mưu, giúp việc cho Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Ban chỉ đạo 389 Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã xây dựng ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo tăng cường công tác kiểm soát một số mặt hàng nóng, nổi cộm như: ma tuý, hàng quá cảnh, hàng hoá vận chuyển độc lập; thiết bị điện tử viễn thông… Trên cơ sở đó, toàn ngành Hải quan đã đẩy mạnh các giải pháp đấu tranh.

Trong năm 2024, ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 17.998 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 31.351tỷ đồng. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 27 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 173 vụ. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước 893,21 tỷ đồng.

Trước diễn biến phức tạp của hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy, tiền chất qua biên giới, Tổng cục Hải quan đã xây dựng Kế hoạch kiểm soát ma tuý và hoạt động xuất, nhập khẩu tiền chất ma tuý của Ngành năm 2024. Trong năm 2024, toàn ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ 293 vụ/355 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 110 vụ. Tang vật thu được gồm: 2.278,75 kg ma tuý các loại (trong đó có 250 kg ma túy các loại chưa có kết quả giám định). Đặc biệt, trong thời gian diễn ra Chiến dịch Con Rồng Mê Kông VI, đầu mối thuộc Hải quan Việt Nam đã cập nhật tổng số 77 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã.

Tích cực hội nhập, thúc đẩy kết nối, hợp tác quốc tế toàn diện

Các hoạt động hợp tác và hội nhập quốc tế trong năm 2024 tiếp tục được Tổng cục Hải quan triển khai một cách chủ động, có kế hoạch, góp phần mở rộng quan hệ hợp tác với hải quan các nước, kiến tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động hợp tác sâu rộng trên các lĩnh vực nghiệp vụ cũng như cải cách hiện đại hóa hải quan. Thông qua các hoạt động hội nhập và hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan quan tâm tìm kiếm và huy động nguồn lực quốc tế cho quá trình phát triển chuyển đổi số, trong đó chú trọng đến lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực và áp dụng các giải pháp công nghệ. Tổng cục Hải quan đã thực hiện có hiệu quả các chương trình hợp tác quốc tế với vai trò là thành viên của các tổ chức quốc tế WCO, APEC, ASEAN, tham gia đàm phán các FTA...

Đặc biệt, năm 2024, đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hải quan ASEAN, Tổng cục Hải quan đã đăng cai tổ chức thành công Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 vào tháng 06/2024 tại Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang và nhiều cuộc họp của các Nhóm làm việc kỹ thuật có liên quan, tiếp tục khẳng định vai trò, vị thế ngày càng gia tăng trong khu vực. Với vai trò là Chủ tịch, Việt Nam tích cực thúc đẩy, giữ vai trò kết nối các nước thành viên để tiếp tục triển khai và hoàn thành các sáng kiến hợp tác hải quan quan trọng trong ASEAN như: trao đổi chứng từ điện tử, doanh nghiệp ưu tiên, thương mại điện tử…

Về công tác xây dựng lực lượng

Tổng cục Hải quan thường xuyên quán triệt tới các đơn vị thuộc và trực thuộc chỉ đạo của Bộ Tài chính về việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương và văn hóa công sở, đặc biệt là ban hành Chỉ thị số 5269/CT-TCHQ ngày 30/10/2024 về chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ góp phần xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, văn minh, hiện đại trong ngành Hải quan. Bên cạnh đó, thực hiện Kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017, Ban chỉ đạo của Tổng cục Hải quan đã chủ động họp bàn và triển khai việc rà soát các văn bản quy phạm pháp luật cần phải sửa đổi, bổ sung, thay thế khi triển khai phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy Tổng cục Hải quan.

Quyết tâm hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ năm 2025

Năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng, 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và là năm tiến hành Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Năm 2025 cũng đánh dấu mốc son kỷ niệm 80 năm thành lập Hải quan Việt Nam. Để chào mừng các sự kiện trọng đại này, ngành Hải quan quyết tâm hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao, đóng góp vào kết quả công tác chung của ngành Tài chính cũng như sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước với các nhóm giải pháp sau:

Một là, sắp xếp tổ chức bộ máy theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước, Bộ Tài chính, xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu cải cách hiện đại hóa Hải quan; thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thực thi công vụ. Thực hiện triển khai mô hình tổ chức bộ máy của ngành Hải quan theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tài chính. Quá trình triển khai cần đặc biệt chú trọng công tác phổ biến, quán triệt nâng cao nhận thức và định hướng tư tưởng đối với cán bộ, công chức, người lao động các đơn vị trong toàn Ngành để ủng hộ, chia sẻ, chấp hành nghiêm túc chủ trương của Đảng, Chính phủ về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, Kế hoạch phát triển hiện đại hóa ngành Hải quan giai đoạn 5 năm và hàng năm trong toàn Ngành với mục tiêu tổng quát xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới. Trong đó, tập trung nhiệm vụ chuyển đổi số, tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin của ngành Hải quan; thực hiện tốt cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác hải quan, tiếp tục tạo thuận lợi cho doanh nghiệp; triển khai Chiến lược phát triển Hải quan đến 2030, Kế hoạch chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, tập trung triển khai Dự án xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan.

Ba là, hoàn thiện cơ chế chính sách, tập trung rà soát, đề xuất sửa đổi bổ sung, xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật hải quan phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới và định hướng của Trung ương; Chủ động nắm bắt vướng mắc của doanh nghiệp để kịp thời hướng dẫn, giải đáp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; Bám sát tiến độ ban hành các Nghị định đã trình Chính phủ, các Thông tư hướng dẫn; Tích cực thực hiện theo Chương trình xây dựng pháp luật, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đã được phê duyệt gồm các Nghị định, Thông tư quan trọng trong lĩnh vực hải quan. Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp với cơ quan chuyên môn của Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ trong công tác thẩm định, thẩm tra và thủ tục trình, ký văn bản.

Bốn là, thực hiện hiệu quả nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2025, tiếp tục bám sát những nhiệm vụ, giải pháp được giao tại Nghị quyết của Chính phủ và chương trình hành động của Bộ Tài chính; Thực hiện tốt công tác quản lý thuế; Tăng cường rà soát, nắm chắc nguồn thu; triển khai các giải pháp tăng thu, chống thất thu ngân sách nhà nước.

Năm là, quyết liệt, chủ động trong công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại, đặc biệt là phòng chống ma túy. Theo đó, tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm bảo vệ lợi ích chủ quyền, an ninh an toàn cộng đồng, đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại. Thực hiện nghiêm các ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia về công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; Tăng cường áp dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát ma tuý trên tất cả các khâu, các tuyến, các địa bàn; Triển khai các chương trình, kế hoạch công tác, các chiến dịch đấu tranh chống buôn lậu, thỏa thuận hợp tác trao đổi thông tin với các đối tác nước ngoài, đạt hiệu quả cao.