Những năm vừa qua, tình hình tội phạm ma túy xuyên quốc gia nói chung, trong đó có tội phạm ma túy qua đường hàng không diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt là ở các sân bay quốc tế lớn như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng. Trước thực trạng trên, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài (Chi cục Hải quan khu vực I) đã tăng cường công tác soi chiếu hàng hóa, hành lý NK, tập trung vào hàng phi mậu dịch, hàng từ châu Âu...

Thủ đoạn lợi dụng

Đánh giá về thực trạng của tội phạm ma túy qua đường hàng không, ông Phạm Văn Thắng, Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài cho biết, thời gian qua, tình hình buôn bán, vận chuyển trái phép ma túy xuyên quốc gia qua đường hàng không tại sân bay quốc tế Nội Bài có nhiều diễn biến phức tạp.

Từ những vụ việc bắt giữ tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài cho thấy, các đối tượng thường mua tiêu chuẩn hành lý ký gửi của hành khách nhập cảnh (Việt kiều, người đi XK lao động trở về nước, du học sinh, người đi công tác nước ngoài), lợi dụng hành khách không am hiểu pháp luật để nhờ mang hộ, mang thuê về Việt Nam. Lợi dụng đối tượng là thành viên tổ bay (tiếp viên, cơ trưởng...) vô tình hoặc hữu ý tiếp tay thực hiện hành vi vận chuyển hàng hóa có giấu ma túy.

Đáng chú ý, nhiều đối tượng sử dụng người của các nước trong khối ASEAN vận chuyển để được hưởng ưu đãi miễn Visa, lợi dụng tuyến đường từ Việt Nam đi các nước không phải là tuyến đường trọng điểm để buôn bán ma túy.

Theo ông Phạm Văn Thắng, ngoài thủ đoạn sử dụng qua phương thức hành lý, các đối tượng thường vận chuyển ma túy qua phương thức giao nhận hàng hóa từ các công ty dịch vụ giao nhận; sử dụng vận đơn có thông tin người nhận hàng không cụ thể, địa chỉ không rõ ràng và vận chuyển qua nhiều khâu trong nội địa khó xác minh, nhiều trường hợp người nhận hàng đứng tên trên vận đơn không tồn tại hoặc có tồn tại nhưng có ngành nghề kinh doanh không liên quan đến hàng hóa NK; tên, địa chỉ người nhận thường được mã hóa nên rất khó khăn trong công tác bắt giữ, điều tra và xử lý.

Thậm chí, nhiều đối tượng sử dụng tên giả, căn cước công dân giả, sim điện thoại rác, thông qua các đại lý, thuê người để gửi, nhận hộ hàng... Các lô hàng chứa ma túy gửi qua đường hàng không chủ yếu dưới dạng hàng hóa phi mậu dịch, quà biếu, quà tặng và đường chuyển phát nhanh.

Điều thấy rõ nhất là các đối tượng sử dụng thủ đoạn cất giấu ma túy trong các lon đồ uống đóng hộp được dán nhãn và đóng gói như thương phẩm của nhà sản xuất, thuê đối tượng ngoại tỉnh nhận hàng và chia nhỏ vận chuyển đến các địa phương khác nhau để tiêu thụ; cất giấu trong các bình của máy nén khí và trong các bịch rượu vang hòng trốn tránh sự kiểm tra...

Trước tình hình đó, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, bắt giữ nhiều vụ vận chuyển ma túy xuyên quốc gia. Thống kê, trong giai đoạn từ năm 2021 đến ngày 15/5/2025, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã chủ trì và phối hợp triệt phá 191 vụ, bắt giữ 153 đối tượng với số lượng tang vật thu giữ là hơn 2,3 tấn ma túy các loại. Trong đó, chủ trì, phối hợp triệt phá ngay tại cửa khẩu 89 vụ, bắt giữ 74 đối tượng, tang vật thu giữ hơn 1,2 tấn ma túy các loại; chuyển thông tin để các đơn vị phối hợp đấu tranh triệt phá 102 vụ, bắt giữ 79 đối tượng, tang vật thu giữ hơn 1,1 tấn ma túy các loại.

Điển hình, ngày 4/6/2024, đơn vị phối hợp phá Chuyên án HP524, bắt giữ 4 đối tượng, thu giữ khoảng 179 kg ma túy tổng hợp MDMA. Ngày 17, 18 và 19/7/2024, đơn vị tiếp tục phối hợp phá Chuyên án HP724 bắt giữ 5 đối tượng, thu giữ 116,5 kg ma túy, trong đó có 101,8 kg MDMA và 14,7 kg ketamin.

Tập trung công tác soi chiếu

Trước thực trạng trên, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng trong và ngoài ngành Hải quan triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp đấu tranh. Trong đó, đã chú trọng xây dựng các kế hoạch giám sát, kiểm tra trọng điểm, tăng cường thu thập thông tin quản lý rủi ro, tập trung vào các tuyến đường, đối tượng, hàng hóa trọng điểm; tập trung soi chiếu hàng hóa phi mậu dịch, hành lý, hàng hóa NK từ châu Âu về qua Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.

Ngoài ra, đặc biệt đẩy mạnh công tác soi chiếu trước đối với hàng hóa vận chuyển theo đường hàng không mở tờ khai vận chuyển độc lập từ Nội Bài đi các đơn vị hải quan ngoài cửa khẩu (Bắc Hà Nội, Gia Thụy và các đơn vị thuộc chi cục hải quan khu vực khác) để kịp thời cảnh báo, phối hợp đấu tranh phòng, chống ma túy.

Song song với đó, thường xuyên tra cứu trên hệ thống, phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát điểm xuất phát đầu tiên của các đối tượng, tuyến đường trọng điểm để kịp thời ngăn chặn, bắt giữ các lô hàng cấm, ma tuý xuyên quốc gia vận chuyển trái phép qua địa bàn. Đặc biệt, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài triển khai xây dựng “Phần mềm thông tin xuất nhập cảnh” nhằm hỗ trợ công tác phân tích, xác định và theo dõi đối tượng trọng điểm; sàng lọc thông tin hành khách XNC để đưa vào danh sách theo dõi tự động...

Tuy nhiên, dự báo tình hình tội phạm ma túy trong nước và quốc tế tiếp tục diễn biến phức tạp, đặc biệt là tội phạm ma túy qua đường hàng không. Do đó, theo ông Phạm Văn Thắng, để có thể phát hiện, bắt giữ, xử lý thành công cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng trong nước, đặc biệt qua tuyến hàng không; tăng cường hợp tác quốc tế về phòng chống ma túy, tiền chất. Đồng thời, đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn việc sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị được trang cấp như: máy soi, chó nghiệp vụ...