Dấu mốc quan trọng trong hoàn thiện thể chế kinh tế

Theo Cục Phát triển doanh nghiệp nhà nước (DNNN), thực hiện phân công của Chính phủ và nhiệm vụ được Lãnh đạo Bộ giao, Cục Phát triển DNNN (trước đây là Cục Tài chính doanh nghiệp) đã chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức đánh giá tổng kết thi hành Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69) để đề xuất các nội dung chính sách cần sửa đổi, ban hành mới.

Qua quá trình báo cáo và đề xuất, tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 129/2024/QH15 ngày 08/6/2024 thông qua việc bổ sung dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp thay thế Luật 69 vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 để trình Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 6/2025).

Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp được xây dựng trên cơ sở bám sát, cập nhật và thể chế hoá chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và pháp luật liên quan như: Nghị quyết số 12/NQ-TW ngày 03/06/2017 của Trung ương về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước; Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời kế thừa những quy định đã được áp dụng ổn định trong thực tiễn và còn phù hợp của Luật 69, sửa đổi, bổ sung nội dung mới để giải quyết những vướng mắc, bất cập trong thời gian qua cũng như đáp ứng yêu cầu quản lý trong thời gian tới.

Các chính sách của Luật được xây dựng với cách thức tiếp cận mới, rõ ràng và trao quyền nhiều hơn cho DNNN; phân công rõ, phân cấp mạnh trong việc quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; tăng tính chủ động trong các quyết định đầu tư của doanh nghiệp; tách bạch, phân định chức năng quản lý nhà nước với chức năng của chủ sở hữu vốn và doanh nghiệp; giảm bớt sự can thiệp trực tiếp của cơ quan đại diện chủ sở hữu; tăng cường phân công, phân cấp gắn với kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao tính tự chủ tự, tự chịu trách nhiệm.

Đặc biệt là xác định rõ Nhà nước với vai trò là một nhà đầu tư để thực hiện quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ đối với phần vốn góp trong doanh nghiệp bình đẳng với các nhà đầu tư khác, việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện thông qua người đại diện chủ sở hữu trực tiếp hoặc người đại diện phần vốn Nhà nước.

Nhiều điểm mới phù hợp với thực tiễn

Với 8 chương và 59 điều, Luật có nhiều điểm mới phù hợp với thực tiễn hiện nay. Một trong những điểm mới đó là phạm vi điều chỉnh của Luật này quy định việc đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, không có cụm từ “sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh” và “giám sát việc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp” như Luật 69, mà nội hàm “quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp” đã bao gồm nội dung về sử dụng, giám sát vốn nhà nước và đã kế thừa có chọn lọc các quy định của Luật 69.

Luật cũng xác định rõ đối tượng áp dụng, trong đó có doanh nghiệp Nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp; tổ chức tín dụng do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, trừ Ngân hàng chính sách, mà không chỉ là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ như Luật 69.

Đồng thời, tại điều khoản thi hành có quy định tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên được áp dụng Luật này để thực hiện việc quản lý và đầu tư vốn của tổ chức tại doanh nghiệp nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động đầu tư, quản lý vốn của các tổ chức này.

Bên cạnh đó, Luật quy định chủ sở hữu nhà nước thực hiện trách nhiệm trên nguyên tắc minh bạch, hiệu quả, theo cách thức thông thường như các chủ sở hữu khác; khơi thông nguồn lực, tăng cường năng lực tài chính cho doanh nghiệp Nhà nước; tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp; xây dựng khuôn khổ pháp lý đầy đủ cho hoạt động cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp; tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, đánh giá của chủ sở hữu đối với doanh nghiệp Nhà nước; nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp.

Phát biểu tại Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030 của Cục Phát triển doanh nghiệp nhà nước diễn ra vừa qua, ông Phùng Quốc Chí - Cục trưởng Cục Phát triển DNNN nhấn mạnh, việc Luật được Quốc hội thông qua là dấu mốc quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thể chế kinh tế, đồng thời thể hiện sự ghi nhận đối với nỗ lực chủ trì, tham mưu soạn thảo của Bộ Tài chính, trong đó Cục Phát triển DNNN đóng vai trò là đơn vị trực tiếp chủ trì về chuyên môn.

Quá trình xây dựng Luật đã được thực hiện bài bản, nghiêm túc, trên cơ sở tổng kết thực tiễn phong phú, tổ chức lấy ý kiến rộng rãi, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan, tổ chức, chuyên gia và doanh nghiệp. Kết quả đó thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm và quyết tâm chính trị cao trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý để nâng cao hiệu quả đầu tư, quản lý và sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp - một yêu cầu cấp thiết đặt ra trong quá trình đổi mới doanh nghiệp Nhà nước hiện nay.

Với phương châm đổi mới, cải cách, phát huy mọi nguồn lực và động lực trong xã hội, những nội dung cơ bản và đổi mới của Luật sẽ góp phần khơi thông các nguồn lực hiện có trong doanh nghiệp có vốn Nhà nước. Đồng thời, tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ cho hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, xứng đáng là một lực lượng vật chất quan trọng, tiếp tục dẫn dắt và tạo động lực tăng trưởng kinh tế trong kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng và hùng cường của dân tộc Việt Nam.