Đòn bẩy mới cho doanh nghiệp trước sức ép xanh hóa toàn cầu

Sáng 18/6, Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) phối hợp với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) khởi động dự án “Trung tâm chuyển đổi kép – Chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo nhằm bảo vệ môi trường và khí hậu tại Việt Nam”.

Trước những thách thức kép từ môi trường và thị trường toàn cầu, chuyển đổi kép – sự kết hợp giữa chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang trở thành điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng dài hạn. Đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa, đây không chỉ là hướng đi tất yếu mà còn là giải pháp góp phần giúp Việt Nam hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và tăng sức cạnh tranh trong chuỗi cung ứng bền vững.

Dự án “Trung tâm Chuyển đổi kép” do Bộ Tài chính phối hợp với GIZ triển khai, giao Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể làm đơn vị chủ trì thực hiện. Với hai hợp phần chính, dự án hướng tới hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp nhỏ và vừa xây dựng lộ trình chuyển đổi số – xanh, nâng cao năng lực quản trị dữ liệu, tiếp cận công nghệ tiết kiệm tài nguyên và giảm phát thải. Đồng thời, dự án sẽ thiết lập hạ tầng số và mạng lưới chuyên gia để “cầm tay chỉ việc”, tạo hiệu ứng lan tỏa lâu dài.

Phát biểu tại Hội thảo khởi động dự án, ông Bùi Anh Tuấn – Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể nhấn mạnh, chuyển đổi kép là xu thế tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hướng tới phát triển bền vững. Những động lực như kinh tế số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo đang được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và định vị rõ trong các chủ trương lớn.

Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68/NQ-TW về phát triển kinh tế tư nhân – một dấu mốc quan trọng khẳng định vai trò trung tâm của khu vực kinh tế tư nhân trong chiến lược phát triển đất nước. Nghị quyết đưa ra những quan điểm, định hướng và giải pháp mang tính đột phá, nhằm nâng cao vị thế, năng lực cạnh tranh và đóng góp của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế quốc dân. Đặc biệt, một trong những trọng tâm ưu tiên được nhấn mạnh là phát triển kinh tế tư nhân theo hướng xanh, bền vững, gắn với quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh toàn diện.

Ngay sau đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết này tạo hành lang pháp lý vững chắc để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân đẩy nhanh quá trình ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi xanh, từng bước tiếp cận các mô hình phát triển bền vững, hiện đại, thân thiện với môi trường.

Trước đó, Bộ Chính trị cũng đã ban hành loạt nghị quyết quan trọng tạo thành hệ thống chính sách đồng bộ, bao gồm: Nghị quyết số 57/NQ-TW về thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59/NQ-TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66/NQ-TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới. Cùng với Nghị quyết số 68/NQ-TW, những văn kiện này hợp thành "bộ tứ trụ cột" chiến lược, đặt nền móng vững chắc cho khát vọng phát triển thịnh vượng của Việt Nam trong thời đại mới.

Nhấn mạnh về tầm quan trọng của quá trình chuyển đổi kép, bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong khu vực kinh tế tư nhân, ông Bùi Anh Tuấn khẳng định: “Đây là định hướng lớn, xuyên suốt, được Đảng và Nhà nước chỉ đạo rõ nét trong Nghị quyết số 57 và Nghị quyết số 68. Đây cũng chính là cơ sở chính trị vững chắc để chúng ta tổ chức thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế tư nhân trong bối cảnh mới”.

Việt Nam từ sớm đã nhận thức rằng, để phát triển bền vững, không thể chỉ ứng dụng công nghệ mà cần thay đổi tư duy phát triển, mô hình sản xuất và cách thức vận hành doanh nghiệp. Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình, giám sát môi trường và ra quyết định hiệu quả nhờ dữ liệu và AI. Trong khi đó, chuyển đổi xanh là bước đi chiến lược hướng tới mô hình kinh tế tuần hoàn, năng lượng sạch và phát triển thân thiện với môi trường.

Theo Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể, chủ trương của Đảng và Nhà nước đã rõ ràng. Vấn đề hiện nay là hiện thực hóa các chính sách này bằng các mô hình cụ thể. Trong đó, Dự án Trung tâm Chuyển đổi kép được kỳ vọng sẽ trở thành cú hích quan trọng, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam bứt phá theo hướng số – xanh – bền vững.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Dennis Quennet - Giám đốc GIZ khẳng định vai trò tiên phong của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình đổi mới và thích ứng với các xu thế phát triển hiện đại, đặc biệt là chuyển đổi số gắn với xanh hóa. Theo ông, trong hợp tác Việt – Đức, khu vực này luôn được chú trọng nhờ sự năng động, linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh với biến động thị trường.

“Trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển nhanh và yêu cầu về môi trường ngày càng khắt khe, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không còn là hai lựa chọn riêng biệt, mà là một "hướng đi kép" thiết yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh. Với cách tiếp cận hệ thống, từ chính sách đến công cụ triển khai, Dự án Trung tâm Chuyển đổi kép chính là mô hình tiên phong thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam vững vàng hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên toàn cầu hóa xanh”, ông Dennis Quennet nhấn mạnh.

Hướng đi kép để nâng cao năng lực cạnh tranh

Giới thiệu về Dự án “Trung tâm chuyển đổi kép”, Ban Tổ chức cho biết, dự án được triển khai từ tháng 11/2024 đến tháng 10/2028, với tổng ngân sách 4 triệu Euro do Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển CHLB Đức (BMZ) tài trợ. GIZ là đơn vị thực hiện tại Việt Nam, dưới sự chủ trì của Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể.

Dự án hướng đến mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua quá trình chuyển đổi số – xanh, sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững. Ba lĩnh vực được lựa chọn làm trọng tâm gồm: Chế biến nông sản, dệt may – da giày và chế biến gỗ – giấy. Đây là những ngành có tỷ trọng xuất khẩu lớn và đang chịu sức ép từ tiêu chuẩn môi trường quốc tế.

Trong giai đoạn 2025-2028, Dự án sẽ triển khai các khóa đào tạo cơ bản và chuyên sâu, tư vấn 1-1 cho doanh nghiệp, hỗ trợ xây dựng kế hoạch hành động và triển khai thí điểm các mô hình hiệu quả. Lộ trình chuyển đổi sẽ được thiết kế phù hợp với từng lĩnh vực và đặc thù vận hành của doanh nghiệp. Dự kiến trong tháng 7 và tháng 8 tới, gần 100 doanh nghiệp thuộc ba ngành nói trên sẽ tham gia chương trình đào tạo nhằm nâng cao hiệu suất sản xuất thông qua việc ứng dụng dữ liệu.

Song song với việc hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp, dự án còn đặt trọng tâm vào việc phát triển hệ sinh thái chuyển đổi kép tại Việt Nam. Hoạt động này bao gồm: Nâng cao năng lực cho các nhà cung cấp giải pháp công nghệ, mở rộng dịch vụ tư vấn, xây dựng tài liệu hướng dẫn và mô hình điển hình. Các cơ quan Chính phủ, hiệp hội ngành nghề, trường đại học và tổ chức nghiên cứu sẽ cùng phối hợp nhằm hoàn thiện chính sách từ thực tiễn triển khai.

Dự án lần này sẽ thiết lập một khuôn khổ cụ thể, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả, mở rộng quy mô và phát triển các mô hình kinh doanh mới. Đây cũng chính là cách để doanh nghiệp tạo ra giá trị gia tăng, đồng thời tác động tích cực đến môi trường và khí hậu, góp phần hiện thực hóa chiến lược phát triển bền vững.