Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Theo đó, Nghị quyết xác định: Khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trọng yếu để phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đối với ngành DTNN, Nghị quyết số 57-NQ/TW không chỉ là định hướng chiến lược, mà còn là cơ hội để hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng bảo quản hàng dự trữ quốc gia.

Trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh và biến động địa chính trị diễn ra ngày càng khó lường, hệ thống DTNN đóng vai trò trụ cột trong bảo đảm an sinh xã hội, an ninh lương thực, ứng phó khẩn cấp và ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hạ tầng công nghệ, kho tàng, thiết bị bảo quản, công nghệ giám sát môi trường tại các Chi cục DTNN còn lạc hậu, thủ công và thiếu tính kết nối.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, chất lượng hàng dự trữ, đặc biệt là lương thực và vật tư cứu hộ bị ảnh hưởng lớn bởi các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, oxy… Nếu không có hệ thống giám sát - điều khiển tự động, thì thiệt hại về hàng hóa là khó tránh khỏi.

Trong khi đó, việc số hóa kho tàng, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), cảm biến IoT, dữ liệu lớn (Big Data) vẫn còn hạn chế và chưa được quan tâm đầu tư bài bản.

Điều đáng chú ý, tại Nghị quyết số 57-NQ/TW nhấn mạnh yêu cầu ưu tiên nguồn lực, hoàn thiện cơ chế, chính sách để tạo môi trường đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực nội tại về khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Bám sát theo định hướng tinh thần của Nghị quyết, ngành DTNN có nhiều cơ hội chuyển đổi số trong giai đoạn phát triển mới. Cụ thể như sau:

Một là, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách theo hướng khuyến khích đầu tư vào công nghệ bảo quản và hạ tầng số phù hợp với kỷ nguyên số.

Bám sát chủ trương của Nghị quyết số 57-NQ/TW, để đảm bảo hoạt động dự trữ quốc gia phù hợp với kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc đòi hỏi cần có cơ chế khuyến khích đầu tư các dự án hiện đại hóa kho bảo quản như: Hệ thống kho thông minh, máy điều tiết nhiệt - ẩm tự động, ứng dụng robot trong vận chuyển nội kho, thiết bị kiểm tra chất lượng hàng hóa theo thời gian thực…

Hai là, đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số vào hoạt động dự trữ quốc gia, đảm bảo các hoạt động nghiệp vụ vận hành thông suốt. Theo đó, chuyển đổi số trong hoạt động dự trữ quốc gia không chỉ là số hóa sổ sách, mà còn thực hiện quản lý hàng dự trữ theo mã định danh điện tử; theo dõi điều kiện môi trường kho bằng cảm biến internet vạn vật (IoT); ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) để dự báo vòng đời hàng dự trữ và rủi ro hư hỏng; kết nối liên thông dữ liệu giữa Cục, các chi cục DTNN khu vực và cơ quan điều phối Trung ương.

Ba là, tạo động lực đổi mới sáng tạo trong ngành DTNN. Trên tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW là khuyến khích đổi mới sáng tạo từ cơ sở. Đây là cơ hội để đội ngũ cán bộ kỹ thuật, chuyên gia quản lý trong ngành DTNN đề xuất, thử nghiệm và nhân rộng các sáng kiến công nghệ - tổ chức, như mô hình “kho DTNN thông minh”, “bản đồ số quản lý hàng DTNN toàn quốc”, hay “hệ thống cảnh báo sớm điều kiện bảo quản không an toàn”.

Để đưa Nghị quyết số 57-NQ/TW vào cuộc sống, thời gian tới, ngành DTNN cần xác định khoa học - công nghệ và chuyển đổi số là trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển dài hạn. Cùng với đó, rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách theo hướng ưu tiên nguồn lực tài chính cho đội ngũ nhân lực.

Đồng thời, xây dựng kế hoạch lộ trình triển khai hiện đại hóa kho bảo quản, số hóa toàn diện dữ liệu hàng dự trữ quốc gia và tích hợp hệ thống giám sát điều kiện bảo quản tự động phù hợp với kỷ nguyên số.

Tóm lại, Nghị quyết số 57-NQ/TW không chỉ là định hướng, mà là đòn bẩy mạnh mẽ để ngành DTNN vươn lên, đảm bảo chất lượng hàng dự trữ quốc gia, nâng cao khả năng sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp, góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ đời sống Nhân dân và giữ vững ổn định quốc gia.