Cần thiết xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Trình bày báo cáo tóm tắt về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về TTTCQT tại Việt Nam tại phiên họp của Quốc hội sáng 11/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo được xây dựng nhằm thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho 3 đột phá chiến lược, các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới; phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra. Đồng thời, góp phần hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, trên thế giới hiện có 119 TTTC, luôn cạnh tranh để trở thành TTTC hàng đầu. Nhu cầu về một TTTC mới để tiếp nhận nguồn lực tài chính dịch chuyển từ các TTTC quốc tế lớn, cung cấp dịch vụ tài chính mới... đang cấp thiết. Trong đó, khả năng hình thành TTTC mới ở Châu Á - Thái Bình Dương - nơi được đánh giá là trung tâm kinh tế năng động nhất thế giới hiện nay đang ngày càng bộc lộ rõ nét.

Trong khi đó, Việt Nam đang là điểm sáng về phát triển và tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô. Việc phát huy các lợi thế cạnh tranh để hình thành TTTC sẽ giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài. Đồng thời, tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế; thúc đẩy phát triển thị trường tài chính Việt Nam hiệu quả, bắt kịp chuẩn mực quốc tế; góp phần phát triển kinh tế bền vững, nâng cao vai trò, vị thế, uy tín và ảnh hưởng của Việt Nam trên trường quốc tế.

Bộ trưởng cho hay, trên cơ sở 14 nhóm chính sách đã được Bộ Chính trị phê duyệt, dự thảo Nghị quyết đã xây dựng các chính sách, cơ chế đặc thù áp dụng tại TTTCQT liên quan đến: Chính sách ngoại hối; hoạt động ngân hàng; tài chính, phát triển thị trường vốn; chính sách thuế; xuất, nhập cảnh, cư trú, lao động đối với chuyên gia, nhà đầu tư và chính sách việc làm, an sinh xã hội; chính sách đất đai; chính sách về xây dựng, môi trường; thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech và đổi mới sáng tạo; ưu đãi theo lĩnh vực và chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược; phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; chính sách về xuất khẩu, nhập khẩu và phân phối hàng hóa, dịch vụ; phí, lệ phí; giải quyết tranh chấp trong hoạt động đầu tư kinh doanh.

Dự thảo Nghị quyết cũng quy định một số thủ tục hành chính cần thiết để thực thi các cơ chế, chính sách đặc thù trong việc vận hành, phát triển TTTCQT. Nội dung các thủ tục hành chính được quy định theo hướng đơn giản, tạo điều kiện thuận lợi tôi đa cho các tổ chức, cá nhân tham gia vào phát triển TTTCQT. "Trên cơ sở quy định của dự thảo Nghị quyết, trong quá trình soạn thảo các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát và cắt giảm, đơn giản hoá các thủ tục hành chính", Bộ trưởng nói.

Dự thảo Nghị quyết còn đưa ra quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa cơ quan nhà nước ở trung ương với cơ quan nhà nước ở địa phương như: cho phép Chính phủ được ban hành nghị định xử lý các vấn đề phát sinh khác với VBQPPL của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; Cơ quan điều hành TTTCQT được quyết định sử dụng vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách địa phương để hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc tại TTTCQT...

Bảo đảm an toàn tài chính

Theo dự thảo Nghị quyết, TTTCQT tại TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng sẽ phát triển hài hòa, có sự phân công chức năng rõ rệt dựa trên lợi thế từng Thành phố và vùng, đồng thời liên kết chặt chẽ với các trung tâm tài chính lớn trong khu vực (như Singapore, Hồng Kông…).

Cụ thể, TP. Hồ Chí Minh phát triển thị trường vốn gắn với dịch vụ quản lý tài sản, quản lý quỹ, bảo hiểm, các sản phẩm cổ phiếu, trái phiếu...; phát triển hệ thống ngân hàng, sản phẩm thị trường tiền tệ; phát triển cơ chế thử nghiệm (sandbox) về Fintech, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính; thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, nền tảng giao dịch mới; phát triển thị trường hàng hóa, xây dựng Sàn giao dịch hàng hóa, hàng hóa phái sinh, kết nối với các thị trường hàng hóa vật chất ở trong nước và quốc tế; phát triển các dịch vụ chuỗi cung ứng khu vực, trung tâm logistic, vận tải cảng biển, gắn với Khu thương mại tự do tại Bà Rịa - Vũng Tàu…

TP. Đà Nẵng tập trung vào tài chính xanh, tài chính thương mại phục vụ doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, các tổ chức và cá nhân không cư trú (dịch vụ tài chính offshore), các hoạt động thương mại xuyên biên giới gắn với Khu thương mại tự do, các khu công nghệ cao, khu kinh tế mở, khu công nghiệp…; thử nghiệm có kiểm soát một số mô hình mới như tài sản số, tiền số, thanh toán, chuyển tiền kỹ thuật số; thu hút các quỹ đầu tư, quỹ kiều hối, công ty quản lý quỹ vừa và nhỏ; thúc đẩy phát triển các startup cung cấp giải pháp tài chính phục vụ tiêu dùng, du lịch, thương mại, logistics…

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đánh giá, vận hành TTTCQT tại Việt Nam là vấn đề mới ở Việt Nam, do vậy, Nghị quyết chỉ nên quy định những vấn đề chung, mang tính nguyên tắc và những nội dung đã rõ, mang tính ổn định cao. Ủy ban đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo thẩm quyền ban hành hướng dẫn cụ thể để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời; Phân cấp cho 2 Thành phố những nội dung gắn với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn địa phương, bảo đảm quyền chủ động, linh hoạt, sáng tạo theo pháp luật.

Ủy ban cho rằng, nhiều nội dung liên quan đến chính sách quản lý ngoại hối, hoạt động ngân hàng, chính sách tín dụng được giao Chính phủ ban hành. Ủy ban tán thành việc cơ chế đặc thù, song đề nghị bổ sung vào Nghị quyết quy định về trách nhiệm các cơ quan, bảo đảm an toàn tài chính, an toàn hệ thống ngân hàng, tránh lợi dụng pháp luật.

Liên quan đến chính sách thuế tại TTTCQT, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát lại tổng thể các ưu đãi về thuế để một mặt bảo đảm tính hấp dẫn nhưng không chênh lệch quá cao, bảo đảm không vi phạm cam kết quốc tế; thủ tục hưởng ưu đãi cần đơn giản, minh bạch. Đồng thời, có cơ chế kiểm soát, hướng dẫn cụ thể việc áp dụng ưu đãi đối với doanh nghiệp có hiện diện thương mại vừa hoạt động tại TTTCQT, vừa có hoạt động ngoài TTTCQT, tránh lợi dụng gây thất thoát ngân sách...

Trước đó, Quốc hội đã nghe Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hoà Bình giới thiệu về vai trò và ý nghĩa của TTTCQT.