Đề xuất nhiều thay đổi về cơ chế tài chính cho Ngân hàng Chính sách xã hội

Hương Dịu
09:32 19/08/2025

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về hồ sơ trình Chính phủ ban hành Nghị định về cơ chế tài chính và đánh giá hiệu quả hoạt động đối với Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), với nhiều thay đổi cách thức bổ sung vốn, cơ chế xử lý rủi ro, cấp bù lãi suất, đến việc hiện đại hóa kế toán, kiểm toán.

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet

Theo Dự thảo Tờ trình của Bộ Tài chính, việc ban hành Nghị định của Chính phủ về cơ chế tài chính và đánh giá hiệu quả hoạt động đối với NHCSXH nhằm thay thế Quyết định số 180/2002/QĐ-TTg và Quyết định số 30/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm đảm bảo phù hợp với quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Ngân sách nhà nước (NSNN), Luật Đầu tư công... cũng như Chiến lược phát triển NHCSXH đến năm 2030.

Đồng thời, xử lý các vướng mắc, bất cập trong quá trình hoạt động của NHCSXH thời gian qua; qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động, năng lực tài chính cho NHCSXH để thực hiện hiệu quả hơn các chương trình tín dụng chính sách hỗ trợ xóa đói, giảm nghèo và an sinh xã hội của Nhà nước.

Dự thảo Nghị định gồm 10 Chương và 36 Điều, với các nội dung chính như: nguyên tắc quản lý tài chính và bảo đảm an toàn hoạt động; quản ý và sử dụng vốn và tài sản; phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro; chế độ kế toán, kế hoạch tài chính, chế độ báo cáo và kiểm toán…

Một trong những điểm đáng chú ý việc hoàn thiện quy định về vốn hoạt động.

Theo quy định hiện hành tại Quyết định số 30/2015/QĐ-TTg, vốn điều lệ của NHCSXH do NSNN cấp và bổ sung vốn điều lệ hằng năm để đạt tỷ lệ tăng trưởng bằng kế hoạch tăng trưởng dư nợ tín dụng chính sách tối đa được Thủ tướng Chính phủ giao.

Vì thế, căn cứ tình hình thực tế, nhằm tăng cường năng lực cho NHCSXH để thực hiện nhiệm vụ an sinh xã hội, dự thảo Nghị định được Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi theo hướng NHCSXH được NSNN cấp bổ sung vốn điều lệ hằng năm để đạt tỷ lệ tăng trưởng vốn điều lệ bằng kế hoạch tăng trưởng dư nợ tín dụng chính sách tối đa được Thủ tướng Chính phủ giao hằng năm cho NHCSXH.

Hơn nữa, ngoài nguồn NSNN nêu trên, NHCSXH được bổ sung vốn điều lệ từ quỹ đầu tư phát triển và quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ của ngân hàng; theo đó, định kỳ 3 năm, NHCSXH lập phương án bổ sung vốn điều lệ từ các quỹ này và báo cáo Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trên cơ sở ý kiến của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước.

Về cơ chế trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, theo Dự thảo Tờ trình, cơ chế hiện hành có thể không đảm bảo đủ nguồn lực để xử lý rủi ro với các khoản nợ xấu nếu thiên tai, dịch bệnh xảy ra trên diện rộng.

Bởi theo báo cáo của NHCSXH đến ngày 30/6/2025, với cơ chế phân loại nợ hiện hành, tổng quỹ dự phòng rủi ro tín dụng của ngân hàng là 2.303 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,53%/tổng dư nợ. Trong khi chỉ với ảnh hưởng của cơn bão Yagi vừa qua, tổng dư nợ bị rủi ro đã lên đến gần 2.400 tỷ đồng.

Vì thế, dự thảo Nghị định sửa đổi theo hướng, đối với các khoản cho vay người nghèo và các đối tượng chính sách khác, NHCSXH sẽ trích lập và duy trì dự phòng chung bằng 0,75% tổng dư nợ.

Đối với dự phòng rủi ro tín dụng cụ thể, ngân hàng sẽ căn cứ vào tình hình tài chính để quyết định mức trích bổ sung, đảm bảo tổng số dư dự phòng không vượt quá mức cần phải trích lập theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Đối với các khoản vay NHCSXH thực hiện theo văn bản ủy thác, NHCSXH sử dụng nguồn thu từ hoạt động nhận ủy thác để thực hiện trích lập dự phòng rủi ro theo văn bản ủy thác.

Ngoài ra, về cấp bù chênh lệch lãi suất, Bộ Tài chính cũng dự kiến trình Chính phủ sửa đổi theo hướng Chính phủ ban hành quy định về xác định số cấp bù chênh lệch lãi suất của NHCSXH theo phương pháp trực tiếp tương tự như đang quy định đối với Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB), để làm tăng tính chính xác và minh bạch.

Bám sát chủ trương của Chính phủ về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, dự thảo Nghị định đã đề xuất giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định việc phân loại nợ và xác định dự phòng rủi ro tín dụng cần trích lập, thay vì Thủ tướng Chính phủ như hiện nay. Đồng thời, đề xuất giao Hội đồng quản trị NHCSXH thẩm quyền giao chỉ tiêu và phê duyệt kết quả xếp loại hoạt động hằng năm, thay vì Bộ Tài chính.

Dự thảo Nghị định cũng đặt ra một lộ trình rõ ràng cho việc hiện đại hóa công tác kế toán.

Cụ thể, sau tối đa 3 năm kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, NHCSXH phải chuyển đổi hạch toán các khoản thu lãi cho vay người nghèo và các đối tượng chính sách khác từ phương pháp thực thu sang phương pháp kế toán dồn tích.

Chế độ kiểm toán cũng được quy định linh hoạt và đầy đủ hơn, theo đó báo cáo tài chính của NHCSXH sẽ được kiểm toán theo quy định của pháp luật, bao gồm cả Kiểm toán Nhà nước và kiểm toán độc lập, phù hợp với Luật Kiểm toán độc lập. Kết quả kiểm toán báo cáo tài chính phải gửi Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước.