Bước tiến vượt bậc trong phát triển nhà ở xã hội

Trong khi nhu cầu thực tế chủ yếu tập trung ở phân khúc căn hộ bình dân và trung cấp thì tỷ trọng nguồn cung ở hai phân khúc này lại liên tục sụt giảm.

Đáng chú ý, riêng tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh (cũ), hai địa phương có nhu cầu nhà ở lớn nhất, hai phân khúc này gần như vắng bóng hoàn toàn kể từ năm 2023.

Trong bối cảnh đó, đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội được phê duyệt năm 2023 đặt ra mục tiêu vừa cấp bách, vừa đầy thách thức với cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương và với cả các doanh nghiệp.

Chỉ trong vòng ba năm kể từ khi Đề án đi vào triển khai, thị trường đã ghi nhận những tín hiệu khá tích cực.

Số liệu thống kê từ Bộ Xây dựng cho thấy, lũy kế đến nay, số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đến năm 2025 đạt 59,6% so với chỉ tiêu đã đặt ra tại Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội.

Đáng chú ý, số lượng căn nhà ở xã hội hoàn thành bứt tốc mạnh mẽ. Riêng 7 tháng đầu năm 2025, cả nước đã hoàn thành 36.862 căn nhà ở xã hội.

Mặc dù mới chỉ đạt 37% mục tiêu của cả năm 2025, tuy nhiên, kết quả này bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Đồng thời, 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trong năm 2025 có khả năng hoàn thành và vượt chỉ tiêu đề ra.

Đặc biệt, trong tổng số 250 dự án được khởi công vào ngày 19/8 vừa qua để chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, cũng có tới 22 dự án nhà ở xã hội.

Theo Viện nghiên cứu đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), tốc độ triển khai Đề án sẽ tiếp tục được duy trì, tiến tới hoàn thành kế hoạch xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội trong năm 2025 và tạo thế, tạo đà cho mục tiêu Đề án đến năm 2030.

Khắc phục tình trạng “vừa thiếu, vừa ế”

Tuy có những tín hiệu tích cực, thị trường nhà ở xã hội vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức cần giải quyết để tốc độ triển khai đề án bứt phá hơn nữa.

Thách thức lớn nhất đến từ vấn đề quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Hiện nay, việc bố trí quỹ đất tại nhiều địa phương vẫn còn bất cập, chưa phù hợp với tốc độ đô thị hóa và nhu cầu sử dụng đất ở.

Không ít trường hợp, quỹ đất được sắp xếp tại những vị trí thiếu kết nối hạ tầng, bệnh viện, trường học... dẫn tới khó khai thác, không đáp ứng được mục tiêu an sinh.

Để khắc phục, các chuyên gia kiến nghị cần nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo việc bố trí quỹ đất và phát triển nhà ở xã hội, gắn với nhu cầu thực tế, có thể xem xét áp dụng các hình thức khảo sát chuyên nghiệp thông qua phương án thuê hoặc giao cho các đơn vị nghiên cứu thị trường độc lập thực hiện. Từ đó, có căn cứ khoa học và khách quan cho việc hoạch định kế hoạch phát triển.

Về khả năng tiếp cận của người dân đối với nhà ở xã hội, hiện nay chi phí marketing và bán hàng cho các dự án nhà ở xã hội hiện đang khống chế ở mức 2%, theo đánh giá của các chuyên gia, đây là mức quá thấp, không đủ để doanh nghiệp triển khai các hoạt động truyền thông tới đúng đối tượng.

Theo đó, cần có sự điều chỉnh linh hoạt trong quy định, vừa đảm bảo minh bạch, công bằng trong xét duyệt, vừa tạo điều kiện để chủ đầu tư có đủ nguồn lực để truyền thông rộng rãi tới người dân, đảm bảo nhóm đối tượng thụ hưởng chính sách được tiếp cận thông tin về nhà ở xã hội một cách đầy đủ, kịp thời.

Liên quan đến khó khăn trong việc kiểm soát đầu cơ và chuyển nhượng nhà ở xã hội trái quy định, song song với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra toàn diện các dự án nhà ở xã hội, xử phạt doanh nghiệp có dự án bán sai đối tượng cũng như người dân chuyển nhượng sai quy định, VARS IRE kiến nghị, sau thời hạn 5 năm sở hữu theo quy định hiện hành, việc chuyển nhượng nhà ở xã hội cần được ưu tiên cho những người dân thuộc diện đủ điều kiện mua nhà ở xã hội và đã được cơ quan thẩm quyền xác nhận.