Chủ động nguồn nguyên liệu

Theo ông Nguyễn Chiến Thắng- nhà sáng lập Scansia Pacific, dù có máy móc, công nghệ tiến bộ đến mức nào, ngành gỗ vẫn đòi hỏi kỹ năng của con người, tay nghề của người công nhân và quan trọng hơn là kỹ năng quản lý của người điều hành.

Bên cạnh đó, lợi thế về chi phí sản xuất và nhân công tiếp tục tạo ra sức cạnh tranh lớn cho doanh nghiệp (DN) chế biến gỗ Việt. Mức lương bình quân trong ngành gỗ Việt Nam đang ở khoảng 280 USD/tháng, thấp hơn đáng kể so với Trung Quốc (600 USD/tháng) và Thái Lan (450 USD/tháng). Chưa tính các DN hoạt động liên quan, chỉ riêng lực lượng lao động trực tiếp ở các nhà máy chế biến gỗ con số nhân lực đã hơn 500.000 người. Sự đóng góp của ngành trong việc giải bài toán an sinh xã hội là rất lớn.

Bên cạnh lợi thế về con người, lợi thế nguyên liệu cũng đóng góp tích cực cho ngành chế biến, xuất khẩu gỗ.

Theo ông Nguyễn Chánh Phương - Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM, khả năng tự chủ nguyên liệu là lợi thế lớn thứ hai của ngành gỗ Việt Nam. Tính đến năm 2024, diện tích rừng trồng cả nước đạt khoảng 4,74 triệu ha, tăng 0,2% so với năm trước. Mỗi năm, sản lượng khai thác gỗ hợp pháp đạt xấp xỉ 22,7 triệu m³, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu cho ngành chế biến

Với hơn 6.000 DN chế biến gỗ cả nước, trong đó có tới 55% đủ năng lực xuất khẩu trực tiếp, ngành gỗ đang ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Nhiều DN đã đạt các chứng nhận quốc tế uy tín như: ISO 9001, ISO 14001, FSC, BSCI hay CE, cho thấy sự chuyên nghiệp và cam kết chất lượng trong từng sản phẩm.

Á quân xuất khẩu nội thất

Báo cáo Triển vọng Nội thất Thế giới 2025-2026 của Trung tâm nghiên cứu Công nghiệp Italia (CSIL) ghi nhận, Trung Quốc là nước xuất khẩu đồ nội thất hàng đầu, kế tiếp là Việt Nam, Ba Lan, Italia và Đức. Như vậy, Việt Nam đã chính thức sở hữu ngôi vị á quân trên bản đồ xuất khẩu nội thất toàn thế giới.

Số liệu từ Bộ Công Thương cho thấy, 7 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 9,6 tỷ USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Hiện sản phẩm chế biến gỗ Việt Nam đã xuất khẩu đến hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó các thị trường chính bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và EU.

Cũng không thể không nhắc đến cơ hội về thị trường khi Việt Nam đã ký kết và thực thi 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), nổi bật là EVFTA với cam kết xóa bỏ hơn 99% dòng thuế.

Nhờ tận dụng hiệu quả nguồn gốc xuất xứ từ Việt Nam, nhiều DN xuất khẩu gỗ ghi nhận mức biên lợi nhuận tăng từ 8 – 15% so với sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ Trung Quốc. Đây là lợi thế lớn giữa bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Phó cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Bộ Công Thương Hoàng Minh Chiến cho biết, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ là ngành gây dựng được những thành tựu lớn trong xuất khẩu.

Tuy nhiên, biến động về thuế quan và các chính sách thương mại mới của Hoa Kỳ sẽ gây tác động trực tiếp đến năng lực xuất khẩu của Việt Nam. “Ngành đang đối diện với các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, nguồn gốc và tính bền vững từ các thị trường mới, cạnh tranh gia tăng trong khu vực, và áp lực về chuyển đổi xanh, giảm phát thải để phù hợp với xu hướng toàn cầu”, ông Chiến nói.

Mặc dù đối mặt với những thách thức trên, các chuyên gia khẳng định ngành gỗ và lâm sản Việt Nam vẫn sẽ là một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Để vượt qua những thách thức và phát huy tiềm năng, ngành gỗ cần có những giải pháp đồng bộ. Ông Nguyễn Văn Diện - Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, cần đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng khoa học công nghệ, số hóa quy trình sản xuất, sử dụng hiệu quả và minh bạch nguồn nguyên liệu hợp pháp. Đồng thời, cần mở rộng hợp tác quốc tế, đa dạng hóa thị trường và sản phẩm.

Theo ông Diện, DN gỗ đã và đang chủ động đổi mới, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ chế biến hiện đại, máy móc tiên tiến và quản lý chuỗi cung ứng nguyên liệu hiệu quả. Việc áp dụng chuyển đổi số, tối ưu hóa quy trình sản xuất và sử dụng tiêu chuẩn quốc tế không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của ngành đối với các tiêu chuẩn quốc tế và mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng.

Chính phủ “đặt hàng” năm 2030, doanh số xuất khẩu ngành sẽ là 25 tỷ USD. Với những lợi thế và sự chủ động của DN, con đường đến với mục tiêu này, theo đánh giá của DN trong ngành rất khả thi dù những biến động của thị trường quốc tế là điều khó tránh.