Giao thông công cộng xanh - Lời giải cho giảm khí thải đô thị

Nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đô thị phát triển bền vững, TP. Hồ Chí Minh đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi phương tiện giao thông công cộng sang sử dụng năng lượng sạch. Từ ngày 1/8/2025, Thành phố sẽ có thêm 443 xe buýt điện sẽ hoạt động trên 27 tuyến mới, nâng tổng số xe buýt điện lên 613 chiếc, chiếm 26,2% tổng số phương tiện xe buýt của Thành phố.

Cùng với khoảng 500 xe buýt sử dụng khí nén thiên nhiên (CNG), hiện TP. Hồ Chí Minh có gần 48% phương tiện xe buýt thân thiện với môi trường. Đây là bước tiến đáng kể trong bối cảnh ô nhiễm không khí đô thị đang trở thành mối lo ngại nghiêm trọng.

Theo các nghiên cứu, giao thông là một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn, trong đó đáng chú ý là khí CO₂, oxit nitơ (NOx) và bụi mịn PM2.5 là các tác nhân chính ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ.

Việc thay thế xe buýt sử dụng nhiên liệu hóa thạch bằng phương tiện điện và CNG sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm phát thải khí nhà kính và cải thiện chất lượng không khí. Đặc biệt, xe buýt điện còn giúp giảm tiếng ồn, nâng cao chất lượng phục vụ và tạo trải nghiệm di chuyển văn minh, hiện đại hơn cho người dân. Đây cũng là một trong những yếu tố then chốt để thu hút người dân sử dụng giao thông công cộng thay vì phương tiện cá nhân, góp phần giảm ùn tắc và khí thải.

Để bảo đảm hạ tầng vận hành cho đội xe điện đang gia tăng nhanh chóng, TP. Hồ Chí Minh đang triển khai đầu tư hệ thống trạm sạc quy mô lớn. Cụ thể, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng đang phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng 19 trạm sạc tại các bến xe và bãi đỗ hiện hữu. Diện tích mỗi trạm dao động từ 50 m² đến gần 800 m², dự kiến phục vụ khoảng 700 xe buýt điện vận hành trên 47 tuyến có trợ giá từ năm 2027. Tổng vốn đầu tư cho giai đoạn đầu của dự án này là khoảng 400 tỷ đồng.

Việc đầu tư đồng bộ hạ tầng sạc không chỉ bảo đảm khả năng vận hành liên tục của xe buýt điện mà còn thể hiện quyết tâm của TP. Hồ Chí Minh trong việc xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường.

Đến năm 2030 toàn bộ xe buýt sử dụng năng lượng xanh

Không dừng lại ở việc tăng số lượng xe buýt xanh, TP. Hồ Chí Minh còn đẩy mạnh các giải pháp mang tính chiến lược và dài hạn để kiểm soát khí thải giao thông. Theo đó, Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh đang phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng và hoàn thiện “Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn Thành phố”.

Đề án được triển khai theo hai giai đoạn. Trong giai đoạn 1, Thành phố tập trung chuyển đổi phương tiện vận tải hành khách công cộng như xe buýt, taxi, xe công nghệ… từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu diesel) sang xe buýt sử dụng năng lượng xanh, sạch (điện, khí CNG…). Đồng thời, xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, cá nhân đầu tư phương tiện sạch thông qua ưu đãi về tín dụng, lãi suất vay, khấu hao nhanh, miễn giảm thuế nhập khẩu thiết bị và linh kiện.

Giai đoạn 2 của đề án sẽ lựa chọn một số khu vực có lưu lượng phương tiện cao hoặc có nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng để thực hiện kiểm soát khí thải. Thành phố cũng đang nghiên cứu chính sách ưu đãi đặc thù để khuyến khích người dân và doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện cá nhân như ô tô con, xe tải, xe khách sang sử dụng năng lượng sạch. Trong tương lai, quy định bắt buộc về tiêu chuẩn khí thải cũng sẽ được áp dụng đồng bộ để kiểm soát các phương tiện cũ, lạc hậu, gây ô nhiễm.

Một trong những mục tiêu lớn mà TP. Hồ Chí Minh đặt ra là đến năm 2030, toàn bộ xe buýt hoạt động trên địa bàn sẽ sử dụng điện hoặc năng lượng sạch. Đặc biệt, kể từ năm 2025, tất cả các tuyến xe buýt mới mở bắt buộc phải sử dụng phương tiện đạt chuẩn năng lượng xanh.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thành phố cần nhanh chóng phê duyệt quy hoạch mạng lưới trạm sạc đồng bộ, ưu tiên sử dụng đất công với giá hợp lý, thu hút sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân trong đầu tư và vận hành hệ thống xe buýt điện.

Việc chuyển đổi phương tiện giao thông công cộng sang sử dụng năng lượng sạch là xu thế tất yếu không chỉ tại Việt Nam mà trên toàn thế giới. Tuy nhiên, để thành công, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các sở, ngành; quyết tâm mạnh mẽ từ chính quyền và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp. Hơn hết, cần có sự ủng hộ và thay đổi thói quen di chuyển từ phía người dân là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả của toàn bộ hệ thống giao thông xanh.