Nhiều thách thức về biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu, đe dọa nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội của mọi quốc gia, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó.

Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu dự báo, đến năm 2050, Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, đó là nhiệt độ, mưa cực đoan sẽ tăng nhanh và nước biển dâng.

Cụ thể, tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, 47,29% diện tích có nguy cơ ngập lụt. Trong khi đó, tỷ lệ ngập lụt tại TP. Hồ Chí Minh là 17,15%.

Bên cạnh đó, các hiện tượng như hạn hán kéo dài, đặc biệt là ở khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, khiến sản xuất nông nghiệp gặp khó khăn.

Nhiệt độ tăng cao cũng làm gia tăng các vấn đề về sức khỏe cộng đồng, khi các bệnh nhiệt đới như sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng và sốt rét có nguy cơ bùng phát mạnh mẽ.

Không chỉ vậy, việc gia tăng tình trạng ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn cũng góp phần làm trầm trọng thêm các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp.

Ngân hàng Thế giới dự báo, nếu không có hành động kịp thời, biến đổi khí hậu sẽ làm Việt Nam tổn thất khoảng từ 3% - 5% GDP mỗi năm vào năm 2050.

Những thách thức trong biến đổi khí hậu là khá rõ ràng, nhưng nguồn lực tài chính dành cho công tác này ở Việt Nam còn rất hạn chế.

Ngân hàng Thế giới ước tính, Việt Nam cần huy động khoảng 368 tỷ USD (tương đương 6,8% GDP mỗi năm) từ nay đến năm 2050 để tài trợ các dự án năng lượng tái tạo, giao thông xanh, quản lý tài nguyên và thích ứng biến đổi khí hậu. Trái phiếu xanh, với kỳ hạn dài và khả năng thu hút vốn tư nhân, là công cụ lý tưởng để đáp ứng nhu cầu này.

Theo PGS. TS. Phạm Thị Thanh Ngà - Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, Việt Nam đang đối mặt với thách thức biến đổi khí hậu nghiêm trọng, đòi hỏi hành động khẩn cấp và nguồn tài chính mạnh mẽ.

Tăng cường giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định 1658/QĐ-TTg) đặt mục tiêu giảm 15% cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP vào năm 2030 và 30% vào năm 2050 so với năm 2014.

Để hoá giải những thách thức về biến đổi khí hậu và hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, theo các chuyên gia, cần sự nỗ lực vào cuộc của tất cả các bên, trong đó Nhà nước đóng vai trò trung tâm và quyết định trong “cuộc chiến” chống biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.

Chính phủ không chỉ là cơ quan thiết lập chính sách và quy định mà còn là nơi giám sát việc thực thi, bảo đảm các mục tiêu về khí hậu và môi trường được tuân thủ một cách nghiêm túc và hiệu quả. Cần xây dựng các mục tiêu cụ thể được lồng ghép vào các chiến lược và kế hoạch phát triển quốc gia.

Chính phủ Việt Nam đã thực hiện các bước đi quyết liệt để giảm thiểu phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường bền vững. Cuộc họp cấp cao về biến đổi khí hậu vào ngày 23/4/2025 tại Hà Nội đã thể hiện rõ cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc giải quyết vấn đề này.

Các cơ quan chức năng đã thảo luận và đưa ra các biện pháp cụ thể, như tăng cường phát triển năng lượng tái tạo và cải thiện hệ thống giao thông công cộng để giảm thiểu khí thải từ xe cộ.

Trong cuộc họp, Chính phủ đã xác định rõ các mục tiêu cụ thể về giảm phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và 2050, đồng thời thúc đẩy việc áp dụng công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp.

Các chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, như năng lượng mặt trời và gió, đang được triển khai mạnh mẽ.

Ngoài các giải pháp trên, Nhà nước cần đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng xanh như giao thông công cộng thân thiện với môi trường, năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và các công nghệ lưu trữ năng lượng.

Đối với doanh nghiệp, cần phân bổ các nguồn lực cho doanh nghiệp đầu tư vào các dự án phát triển bền vững, thúc đẩy chuyển giao công nghệ xanh, giúp doanh nghiệp tiếp cận giải pháp kỹ thuật hiện đại để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Ở góc độ tài chính xanh,  ông Vũ Chí Công - Giám đốc Quỹ đầu tư tác động VinaCarbon, Tập đoàn VinaCapital cho rằng, vấn đề tài chính xanh cần được đưa vào chương trình đào tạo chính quy tại các trường đại học; đồng thời, tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn và khuyến khích các chứng chỉ quốc tế. Việt Nam cũng cần tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á để xây dựng đội ngũ chuyên gia đạt chuẩn.

Ngoài ra, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ quốc tế để xây dựng và thực thi các chính sách phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong nước; cũng có thể triển khai thuế carbon hoặc cơ chế định giá carbon như hệ thống giao dịch phát thải để thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình kinh doanh bền vững hơn.

Trong xây dựng chính sách quản lý chất thải và kinh tế tuần hoàn, Việt Nam cần quy định chặt chẽ hơn về quản lý chất thải, khuyến khích tái sử dụng và tái chế cùng với các chương trình giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của kinh tế tuần hoàn.

Tóm lại, “cuộc chiến” chống biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường không thể thành công nếu thiếu nỗ lực từ tất cả các bên. Chính phủ cần đưa ra những chính sách quyết liệt, các doanh nghiệp cần phải cam kết đầu tư vào phát triển bền vững mạnh mẽ, đồng thời mỗi cá nhân cần ý thức rõ ràng hơn về vai trò của mình trong bảo vệ môi trường, từ đó xây dựng môi trường sống xanh, sạch, đẹp.