Chủ động hoàn thiện hành lang pháp lý, tháo gỡ mọi vướng mắc

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp, đặc biệt là việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đối với cấp xã, là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý. Đây là một cuộc cách mạng trong công tác quản lý hành chính, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, chủ động của tất cả các Bộ, ngành, địa phương. Trong tiến trình quan trọng này, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã chủ động hoàn thiện hành lang pháp lý, đồng thời tích cực tháo gỡ kịp thời mọi vướng mắc phát sinh từ cơ sở, đặc biệt là tại các chính quyền cấp xã, để đảm bảo công tác tài chính - ngân sách được thông suốt, hiệu quả.

Cụ thể, ngay từ khi chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính được Bộ Chính trị ban hành tại Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025, KBNN đã nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết về cơ chế, chính sách, quy trình nghiệp vụ để hỗ trợ các địa phương triển khai. Sự chủ động này được thể hiện rõ nét qua việc ban hành kịp thời và đồng bộ các văn bản hướng dẫn, vừa mang tính nội bộ hệ thống, vừa hướng dẫn trực tiếp các đơn vị, địa phương.

Trong nội bộ hệ thống, Kho bạc Nhà nước đã ban hành 2 công văn quan trọng là 5569/KBNN-CSPC và 8241/KBNN-CSPC kịp thời hướng dẫn quy trình bàn giao, chuyển đổi, đặc biệt là với những đơn vị hành chính bị giải thể, sáp nhập. Nhờ đó, hệ thống Kho bạc Nhà nước vận hành ổn định, thống nhất từ trung ương đến địa phương.

Đối với các địa phương, KBNN đã tích cực phối hợp với Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan để ban hành hàng loạt văn bản hướng dẫn trực tiếp các đơn vị, địa phương về những nội dung cốt lõi liên quan đến triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp như Thông tư số 41/2025/TT-BTC ngày 16/6/2025 Sửa đổi, bổ sung các thông tư quan trọng về tổ chức vận hành, khai thác Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS); hướng dẫn đăng ký và sử dụng tài khoản tại KBNN; và quy định hệ thống mục lục ngân sách nhà nước. Đây là nền tảng pháp lý vững chắc cho các nghiệp vụ tài chính - ngân sách trong mô hình mới.

Công văn số 9682/BTC-KBNN ngày 30/6/2025: Hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng mã Chương của Mục lục NSNN khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, giải quyết một trong những vướng mắc ban đầu về hạch toán. 

Công văn số 11357/BTC-KBNN ngày 25/7/2025: Hướng dẫn chi tiết nội dung liên quan đến việc đăng ký và sử dụng tài khoản của các đơn vị cấp xã tại KBNN, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương trong việc tiếp cận dịch vụ. Ngoài ra, KBNN còn ra một loạt các công văn khác nhằm hướng dẫn quy trình nhập dự toán, lệnh chi tiền, sử dụng mã hiệu, cập nhật Hệ thống danh mục điện tử dùng chung...

Những văn bản này không chỉ là những quy định hành chính đơn thuần mà còn là minh chứng cho sự chủ động, kịp thời của KBNN trong việc kiến tạo một hành lang pháp lý đồng bộ, rõ ràng, giúp các địa phương có cơ sở vững chắc để triển khai nhiệm vụ tài chính – ngân sách trong mô hình chính quyền mới.

Đồng hành tháo gỡ vướng mắc từ cơ sở 

 Việc triển khai một mô hình quản lý mới, đặc biệt là ở cấp xã, không thể tránh khỏi những vướng mắc, khó khăn ban đầu do tính chất phức tạp của nghiệp vụ tài chính và sự thay đổi trong cơ cấu tổ chức. Vì thế, bên cạnh việc ban hành văn bản KBNN còn chủ động lắng nghe, tiếp nhận và tháo gỡ kịp thời các vướng mắc từ cơ sở với tinh thần trách nhiệm cao nhất như thiết lập đường dây nóng hỗ trợ để tiếp nhận và xử lý nhanh chóng các yêu cầu về nghiệp vụ từ các địa phương. Đến nay, nhiều yêu cầu hỗ trợ từ đã được xử lý kịp thời. Ngoài ra, KBNN cũng đã tiếp nhận và hỗ trợ gần 2.000 yêu cầu từ KBNN các khu vực về việc chuyển đổi theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thể hiện sự đồng hành sát sao.

Đáng kể hơn, tại hội nghị trực tuyến với địa phương, KBNN đã giải đáp và hướng dẫn việc mở tài khoản của đơn vị sử dụng ngân sách cấp xã theo đúng quy định tại Nghị định số 11/2020/NĐ-CP và Thông tư số 18/2020/TT-BTC, đồng thời bổ sung hướng dẫn cụ thể tại Công văn số 11357/BTC-KBNN. Các loại tài khoản mà cơ quan tài chính cấp xã, các đơn vị khối Đảng, an ninh quốc phòng, và các đơn vị sử dụng ngân sách được phép mở tại KBNN đều được quy định rõ ràng. Đối với việc bố trí phụ trách kế toán, Bộ Tài chính đã giao Cục Quản lý Giám sát Kế toán, Kiểm toán (QLKT) sớm có ý kiến trả lời, đảm bảo tính chuyên môn và đúng quy định hiện hành của pháp luật.

Đối với một số đơn vị, địa phương hiện đang chậm chi trả tiền lương và các khoản chi thiết yếu khác, KBNN nhận định là do một số nguyên nhân chủ quan tại đơn vị như chưa có tài khoản, chưa có con dấu... KBNN đã hướng dẫn chi tiết thủ tục mở tài khoản, kiểm soát thanh toán theo Nghị định 11/2020/NĐ-CP và Thông tư số 17/2024/TT-BTC.

Về hướng dẫn đăng ký chữ ký đối với cơ quan tài chính cấp xã, KBNN đã hướng dẫn chi tiết theo điểm 2 Công văn số 11357/BTC-KBNN ngày 25/7/2025.

Về vấn đề nhập dự toán vào hệ thống TABMIS, theo Thông tư số 41/2025/TT-BTC (có hiệu lực từ 01/7/2025) KBNN nơi giao dịch thực hiện nhập, phê duyệt bút toán dự toán trên TABMIS và nhập Lệnh chi tiền của ngân sách cấp xã. Điều này giúp các địa phương yên tâm về sự hỗ trợ nghiệp vụ từ KBNN trong giai đoạn chuyển đổi.

Ngoài ra, với vấn đề các tài khoản tiền gửi còn tồn tại tại KBNN cấp huyện sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp là một trong những băn khoăn lớn. KBNN đã giải đáp rõ ràng, căn cứ theo Nghị quyết số 190/2025/QH15 của Quốc hội và Công văn số 4205/BTC-NSNN ngày 02/4/2025 của Bộ Tài chính. Theo đó, cơ quan, tổ chức tiếp nhận nhiệm vụ sẽ tiếp nhận nguyên trạng các tài khoản này để tiếp tục quản lý, xử lý theo quy định, đồng thời hướng dẫn đơn vị liên hệ KBNN nơi giao dịch để thực hiện thủ tục thay đổi hồ sơ pháp lý hoặc chuyển dữ liệu về nơi phù hợp. Điều này đảm bảo tính liên tục, không gián đoạn trong quản lý tài chính.

Có thể thấy, những nỗ lực chủ động trong việc hoàn thiện văn bản hướng dẫn và kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho các địa phương trong triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là minh chứng rõ nét cho vai trò quan trọng của KBNN trong hệ thống công cụ quản lý Tài chính công của đất nước. KBNN không chỉ là đơn vị thực thi mà còn là người đồng hành, tư vấn, hỗ trợ các cấp chính quyền, đặc biệt là cấp xã, vượt qua những thách thức ban đầu.