Cuộc khảo sát năm 2024 được tổ chức nhằm đánh giá mức độ hài lòng của các hợp tác xã đối với sự quan tâm, hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong quá trình triển khai các chính sách phát triển kinh tế tập thể. Khảo sát bao phủ 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, với sự tham gia của 13.730 hợp tác xã; trong đó có 12.896 hợp tác xã là thành viên của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và 834 hợp tác xã chưa là thành viên.

Một số địa phương có chỉ số hài lòng cao, tiêu biểu là Đồng Nai với 71,3 điểm, dẫn đầu cả nước, tiếp theo là Sóc Trăng, Long An và Ninh Bình. Đông Nam Bộ là khu vực có điểm trung bình cao nhất, thể hiện sự đồng đều và hiệu quả trong hỗ trợ hợp tác xã của các địa phương trong vùng.

Về lĩnh vực hoạt động, hợp tác xã phi nông nghiệp thể hiện mức độ hài lòng cao nhất. Các nội dung như đào tạo, mở rộng thành viên, xúc tiến thương mại và tham gia các chương trình mục tiêu được đánh giá rất tích cực, với tỷ lệ trả lời “rất hài lòng, hài lòng” lên tới 97%.

Bên cạnh các điểm sáng, cuộc khảo sát cũng chỉ ra những tồn tại đáng lo ngại. Lạng Sơn là địa phương có chỉ số hài lòng thấp nhất (1,71 điểm), cùng với TP. HCM, Thanh Hóa, Nghệ An nằm trong nhóm có kết quả thấp. Đặc biệt, các chính sách liên quan đến đất đai, vay vốn tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp và ưu đãi thuế được đánh giá là chưa đáp ứng được kỳ vọng của hợp tác xã, với tỷ lệ “không hài lòng” vượt quá 10%.

Khó khăn nội tại của các hợp tác xã cũng là nguyên nhân hạn chế sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể. Đó là năng lực quản trị còn yếu, thiếu minh bạch về tài chính, chưa làm chủ được công nghệ số, và tâm lý e ngại khi phản ánh những bất cập với chính quyền địa phương.

Cuộc khảo sát đã cung cấp một bức tranh toàn diện về mối quan hệ giữa khu vực kinh tế tập thể và chính quyền địa phương. Mặc dù có tiến bộ nhất định, song rõ ràng, vẫn cần một sự chuyển biến sâu rộng hơn trong nhận thức, hành động và chính sách từ cấp cơ sở.

Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã nhấn mạnh: “Kinh tế tập thể là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng với kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.” Tuy nhiên, thực tế cho thấy khu vực kinh tế tập thể vẫn chưa phát triển như kỳ vọng.

Một trong những nguyên nhân chính là nhận thức chưa đầy đủ và chưa thống nhất về vai trò, vị trí của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ở nhiều địa phương, công tác chỉ đạo, lãnh đạo từ cấp ủy, chính quyền còn mang tính hình thức, thiếu sự quan tâm sâu sát.

Các chính sách hỗ trợ tuy nhiều nhưng manh mún, thiếu tập trung, nguồn lực hạn chế, chưa đồng bộ và khó triển khai thực tế. Điều này khiến cho hiệu quả và đóng góp của kinh tế tập thể chưa được đánh giá đúng mức, làm suy giảm động lực phát triển của các hợp tác xã …

Để khu vực kinh tế tập thể phát triển đúng với vai trò được xác định trong Nghị quyết số 20-NQ/TW, cần có sự cam kết mạnh mẽ hơn từ các cấp ủy, chính quyền. Chính sách hỗ trợ phải thực chất, có trọng tâm, trọng điểm, dễ tiếp cận và khả thi trong triển khai. Đồng thời, bản thân các hợp tác xã cũng cần chủ động nâng cao năng lực nội tại, đặc biệt là trong quản trị, minh bạch tài chính và ứng dụng công nghệ.

Kinh tế tập thể không thể phát triển nếu chỉ dựa vào sự hỗ trợ từ bên ngoài. Nhưng nếu thiếu sự đồng hành thực chất từ phía chính quyền, mọi nỗ lực tự thân cũng sẽ rất khó để thành công. Cuộc khảo sát là lời nhắc nhở rõ ràng rằng, phát triển kinh tế tập thể không chỉ là chủ trương mà còn là trách nhiệm chung của toàn bộ hệ thống chính trị.