Kỷ nguyên vươn mình –Tư duy mới trong kiến tạo quốc gia
Trong nhiều năm qua, khái niệm “đổi mới” đã trở thành một thuật ngữ phổ biến trong các văn kiện của Đảng, chiến lược phát triển của Chính phủ và diễn đàn chính sách kinh tế. Tuy nhiên, bối cảnh trong nước và quốc tế đang đặt ra những đòi hỏi mới – không chỉ là đổi mới đơn lẻ, mà là một kỷ nguyên chuyển mình sâu sắc và toàn diện.
Chuyển mình ở đây không chỉ là hành động cụ thể mà là sự thay đổi căn bản trong tư duy, trong mục tiêu phát triển, trong cơ chế điều hành, và trong cách quốc gia tổ chức các nguồn lực để bứt phá.
Thoát khỏi khung tăng trưởng quen thuộc để định vị lại vị thế phát triển
Tăng trưởng 6–7% từng được xem là chuẩn mực tích cực trong suốt ba thập kỷ qua. Tuy nhiên, với mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 như Đảng đã xác lập trong Văn kiện Đại hội XIII, khung tăng trưởng này không còn phù hợp. Chúng ta cần hướng tới tốc độ tăng trưởng ở mức cao hơn, nhưng quan trọng hơn là chất lượng tăng trưởng, tính bền vững và sự lan tỏa. Tư duy phát triển không thể dừng ở việc duy trì tăng trưởng, mà phải kiến tạo tăng trưởng – bằng những nền tảng nội sinh, bằng năng suất, khoa học công nghệ và hiệu quả thể chế.
Việt Nam không thể tiếp tục phụ thuộc vào mô hình tăng trưởng dựa trên
Tại sự kiện chuyên sâu “Investor Day 2025” – diễn ra trực tuyến kết nối hai đầu cầu Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh – các chuyên gia của Dragon Capital đã đưa ra những phân tích sâu sắc về triển vọng thị trường và năng lực phát triển của Việt Nam.
Ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc Điều hành và Giám đốc Khối Chiến lược đầu tư, Dragon Capital, nhấn mạnh: “Tư duy phát triển quyết định trần phát triển. Khi kỳ vọng nâng lên, hành vi, tổ chức và chính sách cũng sẽ thay đổi tương ứng.” Ý kiến của ông Tuấn không chỉ là một nhận định cá nhân, mà là lát cắt tinh tế cho thấy Việt Nam đang thực sự đứng trước một thời điểm phải xác lập lại hệ quy chiếu phát triển quốc gia.
khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ và vốn đầu tư nước ngoài. Những động lực đó đang suy giảm hiệu lực trong một thế giới cạnh tranh khốc liệt hơn, và nơi các quốc gia phát triển nhanh đang sử dụng sức mạnh thể chế, công nghệ và năng lực thích ứng để vươn lên. Vì thế, việc dịch chuyển mô hình tăng trưởng sang dựa trên tiêu dùng nội địa, đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân và thị trường vốn là xu hướng tất yếu.
Trên thực tế, những chuyển động thể chế gần đây là minh chứng cho việc Việt Nam không còn lựa chọn khác ngoài tăng tốc cải cách. Trong bối cảnh các nền kinh tế lớn đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng, ứng phó với biến đổi khí hậu và đặt lại ưu tiên an ninh kinh tế, Việt Nam cần chủ động thiết kế một mô hình phát triển có khả năng thích ứng và dẫn dắt. Việc chủ động thể chế hóa các cam kết xanh, chuyển đổi số toàn diện, cải cách giáo dục – đào tạo nhân lực chất lượng cao cần được đẩy nhanh như một cấu phần chiến lược. Nếu không, khoảng cách phát triển sẽ ngày càng giãn rộng, và cơ hội vàng hiện tại có thể bị trượt qua.
Cải cách thể chế là thước đo cho tư duy hành động
Không thể kiến tạo tương lai bằng một thể chế cũ kỹ. Việc Chính phủ tiến hành tái cơ cấu mạnh bộ máy hành chính trong năm 2024 là một biểu hiện rõ ràng của tư duy dám hành động. Giảm từ 18 bộ xuống 14, sắp xếp lại từ 63 tỉnh thành xuống 34 vùng điều hành – đây không đơn thuần là bài toán tổ chức, mà là một thay đổi nền tảng trong mô hình nhà nước. Từ một bộ máy hành chính thiên về kiểm soát, nay chuyển sang một nhà nước kiến tạo phát triển đúng nghĩa – nơi thể chế không còn là điểm nghẽn mà trở thành động lực.
Bà Đặng Nguyệt Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu của Dragon Capital, nhận định: “Chính sách đang dịch chuyển từ tầm nhìn sang hành động. Giới đầu tư không chỉ nghe tuyên bố mà đã bắt đầu nhìn thấy cơ chế vận hành mới hình thành. Sự thay đổi diễn ra nhanh, và điều này tạo cảm hứng tích cực cho khu vực kinh tế tư nhân.” Ý kiến của bà Minh phản ánh đúng một thực tế rằng: cải cách lần này không còn đơn lẻ mà là hệ thống, không còn cầm chừng mà đã trở thành mục tiêu xuyên suốt.
Tư duy vươn mình là trục lõi để chính sách phát huy hiệu lực
Tư duy quốc gia quyết định hành vi chính sách. Nếu một quốc gia mặc định rằng mình chỉ cần tăng trưởng ổn định, thì chính sách sẽ thiết kế theo hướng an toàn, điều hành theo logic bảo toàn, và kết quả cũng sẽ khiêm tốn. Ngược lại, nếu quốc gia tự xác lập vai trò mới – như trung tâm tài chính khu vực, quốc gia đi đầu về chuyển đổi số, quốc gia xuất khẩu công nghệ xanh – thì toàn bộ hệ thống chính sách sẽ phải điều chỉnh theo mục tiêu đó.
Ông Lê Anh Tuấn nhấn mạnh: “Tư duy nào thì hành vi đó. Mục tiêu nào thì kết quả đó. Không thể có phát triển vượt bậc nếu còn duy trì tư duy cũ.” Điều đó có nghĩa là, để các chính sách cải cách thị trường vốn, tháo gỡ pháp lý đầu tư, hay nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thực sự có hiệu quả, thì điều đầu tiên cần đổi mới chính là cách tư duy về năng lực, mục tiêu và vị thế của đất nước trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Những tín hiệu cải cách gần đây – trong luật Đất đai, thị trường trái phiếu, chính sách tài khóa – cho thấy hành động chính sách đang bám sát thực tiễn, có phản xạ với thị trường và có độ mở với kiến nghị của giới chuyên gia. Investor Day 2025 chính là một minh chứng cho cơ chế tương tác chính sách – thị trường đang dần hình thành, nơi mà phản hồi từ cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể đi vào hoạch định chiến lược.
Kỷ nguyên vươn mình không phải là một tuyên ngôn chính trị. Đó là một định đề phát triển mang tính bắt buộc đối với Việt Nam – nếu chúng ta muốn thoát khỏi trạng thái trung bình, nếu chúng ta muốn đuổi kịp và vượt lên. Tư duy vươn mình đòi hỏi sự đồng bộ giữa lãnh đạo chiến lược, thể chế vận hành và cộng đồng thực thi. Và hơn hết, nó đòi hỏi chúng ta phải dám thoát khỏi mọi giới hạn tư duy cũ – để nhìn rõ hơn những cơ hội đang mở ra phía trước.
