Đến năm 2030, đào tạo khoảng 9.000 nhân lực ngành bán dẫn

Phát biểu tại Tọa đàm và Lễ công bố Liên minh về nghiên cứu - đào tạo nhân lực bán dẫn, vi điện tử, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Hữu Yên cho biết, trong bối cảnh kỷ nguyên công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, nơi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính, và ngành công nghiệp bán dẫn chính là “mạch máu” của nền kinh tế toàn cầu, là nền tảng cốt lõi cho hầu hết các lĩnh vực công nghệ cao.

Đối với TP. Hồ Chí Minh, với vai trò là đầu tàu kinh tế, khoa học và công nghệ, việc tiên phong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn không chỉ là cơ hội mà còn là trách nhiệm lịch sử, có tính lan tỏa cho cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước nói chung.

Theo đó, TP. Hồ Chí Minh đã đề ra các kế hoạch chiến lược như: Kế hoạch số 4354/KH-UBND đã đặt ra các mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số trên địa bàn chiếm ít nhất 30% GRDP, và tỷ lệ đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng đạt trên 55%. Trong đó, nhiệm vụ phát triển công nghiệp bán dẫn được xác định là một trong những ưu tiên cốt lõi.

Bên cạnh đó, Kế hoạch số 1231/KH-UBND tập trung trực tiếp vào việc triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn của quốc gia tại Thành phố. Đồng thời, đề ra những mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể.

Trong đó, nhấn mạnh đến ba trụ cột chính: Phát triển nguồn nhân lực, đến năm 2030, đào tạo ít nhất 9.000 nhân lực trình độ đại học trở lên; phát triển hạ tầng và thu hút đầu tư, xây dựng ít nhất một trung tâm R&D đạt chuẩn quốc tế, mở rộng Khu Công nghệ cao, và thu hút các dự án FDI lớn;

Xây dựng hệ sinh thái, với nhiệm vụ thúc đẩy nghiên cứu, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, và tăng cường hợp tác quốc tế. Có thể nói, kế hoạch này đã thể hiện một tầm nhìn chiến lược và một quyết tâm chính trị mạnh mẽ của lãnh đạo Thành phố.

Tại sự kiện, Giám đốc Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư TP. Hồ Chí Minh (HCMC C4IR) Lê Trường Duy cũng cho rằng, ngành bán dẫn đã trở thành trụ cột chiến lược của mỗi nền kinh tế hiện đại, khi trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật, điện toán đám mây cho đến công nghệ quốc phòng đều phụ thuộc vào năng lực sản xuất và thiết kế vi mạch bán dẫn.

Báo cáo của Deloitte dự kiến quy mô thị trường bán dẫn toàn cầu sẽ đạt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030, trong khi thế giới đối mặt nguy cơ thiếu hụt ít nhất 1 triệu kỹ sư trong lĩnh vực này, tạo ra cả thách thức lẫn cơ hội cho Việt Nam.

Tại Việt Nam, ngành bán dẫn tuy còn ở giai đoạn ban đầu nhưng đang bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ. Các tập đoàn công nghệ lớn như Samsung, Amkor, Nvidia, Qualcomm… đã chọn Việt Nam làm điểm đến chiến lược.

Đồng thời, các doanh nghiệp trong nước như Viettel, FPT Group cũng đã bắt đầu tham gia vào chuỗi cung ứng của ngành này. Đây là thời điểm rất quan trọng để Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành vi mạch bán dẫn.

Trước những tiềm năng và thách thức đó, các chuyên gia đều cho rằng, sự ra đời của Liên minh về nghiên cứu và đào tạo nhân lực bán dẫn, vi điện tử (ARTSeMi), gồm 15 thành viên, được kỳ vọng sẽ trở thành ngôi nhà chung, nơi các thành viên hợp tác, chia sẻ trách nhiệm, cùng nhau thúc đẩy nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và đặc biệt là đào tạo những thế hệ nhân lực vàng cho ngành công nghiệp bán dẫn của Thành phố nói riêng và cả nước nói chung.

Đồng thời, Liên minh còn đóng vai trò kết nối doanh nghiệp, chuyên gia trong và ngoài nước với cơ quan quản lý Nhà nước để xây dựng chính sách thông thoáng, sát với thực tiễn nhằm tạo ra một cơ chế hoạt động linh hoạt, thúc đẩy các dự án nghiên cứu và phát triển, giúp Việt Nam chủ động hội nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tập trung các giải pháp về nghiên cứu, đào tạo chuyên sâu

Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu về phát triển lĩnh vực này, ông Nguyễn Hữu Yên cũng đặt ra vấn đề cho các trường đại học và viện nghiên cứu về việc đổi mới chương trình đào tạo, rút ngắn khoảng cách lý thuyết - thực tiễn, tập trung vào sản phẩm thực tế.

Đồng thời, ông cũng đề xuất tìm kiếm cơ chế hợp tác để doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo, tài trợ phòng thí nghiệm và hướng dẫn thực tập. Đối với doanh nghiệp, ông khuyến nghị chủ động đóng góp vào việc xây dựng nguồn nhân lực.

Về phía nhà nước, cần tháo gỡ rào cản chính sách và xây dựng cơ chế đột phá để thu hút nhân tài và nhà đầu tư lớn. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế hợp tác liên vùng để phát huy thế mạnh của từng địa phương, xây dựng chuỗi cung ứng và đào tạo nhân lực, tránh đầu tư dàn trải và cạnh tranh lẫn nhau.

PGS. TS Lê Quốc Cường, Phó Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh cho rằng, muốn phát triển ngành vi mạch bán dẫn, chúng ta phải có năng lực công nghệ, điều này đòi hỏi đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển (R&D), cũng như hợp tác quốc tế và mua công nghệ.

Ông cũng kiến nghị Liên minh cần có mục tiêu cụ thể trong vòng 5-10 năm, cam kết nguồn lực rõ ràng, và quan trọng nhất là sự đầu tư mạnh mẽ từ phía Nhà nước, đặc biệt là Sở Khoa học và Công nghệ, với tỷ lệ chi phí R&D khoảng 2-3% GDP, trong đó 40% từ ngân sách Nhà nước.

Theo PGS. TS Vũ Thị Hạnh Thu, Đại học Khoa học Tự nhiên TP. Hồ Chí Minh đề xuất mô hình hợp tác “ba nhà” để tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn về công nghệ và linh kiện bán dẫn theo đặt hàng của doanh nghiệp.

Với mô hình này mang lại lợi ích cho cả ba bên: Doanh nghiệp tiếp cận sớm nguồn nhân lực chất lượng cao, giảm chi phí đào tạo; Nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo, tiếp cận thiết bị chuyên dụng và chuyên gia. Đồng thời, Hội Công nghệ vi mạch bán dẫn (HSIA) sẽ đóng vai trò cầu nối chiến lược cho mục tiêu phát triển và khẳng định vị trí trung tâm của ngành.