Tại cuộc họp báo quốc tế về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và triển khai chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7, ông Trương Hải Long - Thứ trưởng Bộ Nội vụ khẳng định, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp là chủ trương, chính sách lớn.

Mô hình này không chỉ khắc phục tình trạng cồng kềnh, tầng nấc, trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong mô hình tổ chức chính quyền 3 cấp trước đây, mà còn là cơ sở quan trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền, đặc biệt là cấp xã - nơi gần dân, sát dân và trực tiếp phục vụ người dân.

Thể chế hóa chủ trương lớn nêu trên, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 72/2025/QH15) trong ngày 16/6 và sửa đổi, bổ sung, thay thế các luật khác có liên quan. Bên cạnh đó, Chính phủ, các bộ, cơ quan Trung ương liên quan đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Về sắp xếp cấp tỉnh và cấp xã, theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Chính phủ đã trình và Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố. Theo đó, sau sắp xếp cả nước có 34 tỉnh (gồm 6 thành phố và 28 tỉnh) và 3.321 xã (bao gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu).

“Chủ trương tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn không chỉ nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân, mà còn đáp ứng yêu cầu cao hơn trong điều hành và phát triển kinh tế. Từ khâu chuẩn bị, việc bố trí cán bộ đều được thực hiện kỹ lưỡng, đảm bảo tính liên tục, phục vụ hoạt động hiệu quả hơn”, ông Long nói.

Cũng theo ông Trương Hải Long, để thực hiện chủ trương này, Việt Nam đã chuẩn bị đồng bộ, chặt chẽ, toàn diện, tích cực. Điển hình về công tác cán bộ, chuẩn bị cho nhân sự, tổ chức lại bộ máy các cơ quan chuyên môn để vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, các phương án bố trí cán bộ được nghiên cứu kỹ lưỡng, hợp lý.

Đặc biệt, phương án bố trí cán bộ lãnh đạo, quản lý phải có năng lực, trình độ, am hiểu pháp luật, có kinh nghiệm quản lý nhà nước để đáp ứng ngay nhiệm vụ. Cơ chế quản lý cán bộ, công chức phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm theo yêu cầu vị trí việc làm. Cán bộ, công chức phải có khả năng tiếp nhận nhiệm vụ mới sau sắp xếp bộ máy. Mặt khác, từng cấp chính quyền ở địa phương cũng chủ động lập kế hoạch tổ chức, bồi dưỡng cán bộ khi triển khai chức năng nhiệm vụ mới.

Về cơ sở vật chất hạ tầng để triển khai, ông Trương Hải Long cho biết, trọng tâm là việc bố trí, đầu tư nâng cấp trụ sở, đặc biệt liên quan hạ tầng số, công nghệ để đảm bảo thủ tục hành chính liên thông, thống nhất. Hạ tầng đã kết nối, liên thông đến đủ 3.321 đơn vị cấp xã mới, đảm bảo vận hành trên môi trường điện tử liên thông. Ngoài ra, Nhà nước cũng quan tâm bố trí nhà công vụ khi sáp nhập tỉnh, tổ chức lại cấp xã để đảm bảo hệ thống cán bộ, công chức yên tâm khi thay đổi môi trường làm việc.

Chính vì thế, thời gian tới, Chính phủ sẽ tăng cường sử dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền số, công dân số cấp tỉnh, xã và đẩy mạnh giải quyết thủ tục hành chính toàn trình trên môi trường điện tử. Như vậy, từ ngày 1/7 khi Chính phủ đồng loạt công bố ra mắt chính quyền địa phương ở 34 tỉnh, thành và 3.321 cấp xã thì bộ máy sẽ đi vào hoạt động thông suốt, liên tục.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ cũng nêu tâm lý e ngại của người dân, doanh nghiệp trước những thay đổi lớn này. Tuy nhiên, Quốc hội, Chính phủ đưa ra chính sách quan trọng nhất là yêu cầu thủ tục hành chính không được đứt quãng, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

“Việc sắp xếp từ 63 tỉnh, thành còn 34 tỉnh, thành và tổ chức bộ máy địa phương tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả sẽ có tác động rất lớn là cơ hội để tái cấu trúc không gian phát triển. Việc này đồng thời tạo ra cơ hội cạnh tranh tốt hơn trong khu vực, quốc tế thời gian tới. Bộ máy tinh gọn trước hết giúp tiết kiệm hiệu quả ngân sách”, ông Trương Hải Long thông tin.

Cùng với đó, việc tổ chức các tỉnh, thành với quy mô lớn hơn sẽ tạo dư địa lớn cho phát triển kinh tế, đầu tư, liên kết vùng; thúc đẩy sự phát triển đồng đều giữa các địa phương khi mỗi tỉnh, thành có quy mô lớn hoặc tương đối lớn tương đồng và có đủ điều kiện, chuỗi liên kết giao thông đường bộ, đường biển, đường không để mang lại cơ hội phát triển kinh tế cao hơn. Cùng với đó, chính quyền địa phương 2 cấp gần dân, sát dân hơn sẽ nâng cao phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.