Phục hồi tích cực và chuyển đổi công nghệ

Theo Công ty cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), bước sang năm 2025, thị trường bảo hiểm đang ghi nhận những dấu hiệu khởi sắc trở lại sau giai đoạn đầy biến động. Trong 4 tháng đầu năm, tổng doanh thu phí toàn thị trường ước đạt 74.889 tỷ đồng, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, mảng phi nhân thọ tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng với mức tăng khoảng 11%, nhờ sự phục hồi của nhu cầu bảo hiểm tài sản và các chính sách mới như Nghị định số 105/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định nâng mức trích nộp phí bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, tạo dư địa tăng trưởng đáng kể từ nửa cuối năm.

Tổng tài sản toàn Ngành đạt khoảng một triệu tỷ đồng, tăng 8,79%, cho thấy năng lực tài chính được duy trì ổn định. Ngoài ra, làn sóng hợp tác giữa doanh nghiệp bảo hiểm và hệ thống ngân hàng mở ra hướng tiếp cận người tiêu dùng hiệu quả hơn thông qua mô hình tài chính tích hợp.

Khảo sát của Vietnam Report cho thấy, 53,8% doanh nghiệp bảo hiểm kỳ vọng mức tăng trưởng từ 5% đến 10% trong năm nay, với hai yếu tố thúc đẩy là nội lực doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ.

Trong bức tranh phát triển đó, công nghệ nổi lên như trụ cột chiến lược. Theo Vietnam Report, 100% doanh nghiệp bảo hiểm xác định công nghệ là cơ hội quan trọng nhất năm 2025. Tỷ lệ doanh nghiệp lên kế hoạch tăng đầu tư công nghệ đạt 98,7%, phản ánh xu hướng đẩy mạnh số hóa toàn diện.

Tỷ lệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), nhận dạng ký tự quang học (OCR), điện toán đám mây và chatbot trong các khâu nghiệp vụ đều tăng đáng kể. Đặc biệt, 92,2% doanh nghiệp bảo hiểm đã áp dụng AI trong xử lý yêu cầu bồi thường, tăng mạnh so với mức 40,9% của năm trước. Chuyển đổi số không chỉ rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, mà còn tăng khả năng phát hiện gian lận và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Cùng với đó, nhận thức người tiêu dùng có nhiều chuyển biến tích cực. Sau giai đoạn khủng hoảng niềm tin năm 2023, tỷ lệ người hiểu đúng về sản phẩm bảo hiểm đã tăng từ 44,2% lên 60,8% trong năm 2025.

Các sản phẩm từng gây tranh cãi như bảo hiểm liên kết đầu tư cũng ghi nhận tỷ lệ hiểu sai giảm từ gần 98% còn khoảng 54,4%. Những cải thiện này đến từ việc doanh nghiệp bảo hiểm tập trung đào tạo đội ngũ tư vấn viên và áp dụng cơ chế kiểm soát bán hàng chặt chẽ hơn.

Rủi ro đạo đức và yêu cầu tái cấu trúc toàn ngành

Bên cạnh chuyển biến tích cực, thị trường bảo hiểm vẫn đang đối diện những thách thức có tính hệ thống, đặc biệt là tình trạng trục lợi bảo hiểm. Theo khảo sát của Vietnam Report, 84,6% doanh nghiệp bảo hiểm cho rằng, đây là rủi ro lớn nhất năm 2025, vượt xa các yếu tố như áp lực chi tiêu, cạnh tranh khốc liệt hay tỷ lệ bồi thường gia tăng.

Năm 2024 ghi nhận nhiều vụ việc gian lận phức tạp, bao gồm làm giả hồ sơ y tế, dàn dựng tai nạn và khai báo sai thời điểm rủi ro. Một số vụ việc có tính chất nghiêm trọng đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín ngành bảo hiểm. Mặc dù giá trị thiệt hại đơn lẻ không lớn, song mức độ lan rộng và tổ chức của các hành vi này đang làm xói mòn niềm tin thị trường.

Các doanh nghiệp bảo hiểm đã có những bước đi điều chỉnh đáng kể. 92,3% đơn vị triển khai đào tạo tư vấn viên không chỉ về kỹ năng bán hàng mà còn về kiến thức sản phẩm và kỹ năng chăm sóc sau bán.

Đồng thời, hơn một nửa doanh nghiệp đã áp dụng cơ chế kỷ luật nghiêm với những tư vấn viên vi phạm nhiều lần. Với kênh phân phối qua ngân hàng, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu bảo hiểm nhân thọ, 61,5% doanh nghiệp bảo hiểm đã bổ sung các điều khoản ràng buộc trách nhiệm, nhằm kiểm soát hoạt động bán chéo và hạn chế tình trạng ép mua bảo hiểm.

Từ góc độ tiêu dùng, hai thế hệ Gen Y (1981–1996) và Gen Z (1997–2012) đang thúc đẩy sự dịch chuyển về sản phẩm và mô hình phân phối. Gen Y  chiếm tới 65,4% lượng người mua, có xu hướng ưu tiên sản phẩm toàn diện, cần tư vấn sâu, nhưng cũng bắt đầu dịch chuyển sang các nền tảng số, với tỷ lệ mua qua ví điện tử và ngân hàng tăng 12,6% so với 2023.

Ngược lại, Gen Z mới chiếm 13,5% người mua do đặc thù thu nhập thấp và hành vi tiêu dùng “ngắn hạn”. Tuy nhiên, nhóm này lại phản ứng nhanh với các sản phẩm bảo hiểm vi mô như tai nạn, cháy nổ, an ninh mạng – nếu được tích hợp trực tiếp trong các ứng dụng tiêu dùng thường nhật (embedded insurance).

Đáp ứng sự thay đổi hành vi này, các doanh nghiệp bảo hiểm cần đa dạng hóa sản phẩm theo hướng tùy chỉnh quyền lợi, mức phí linh hoạt và phương thức phân phối số hóa. Đồng thời, công nghệ cần không chỉ dừng lại ở vai trò công cụ, mà trở thành chuẩn mực dịch vụ.