Thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào một giai đoạn có ý nghĩa quyết định khi mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi đang trở nên rõ ràng và gần hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh các tổ chức xếp hạng như FTSE Russell và MSCI sẽ tiến hành rà soát vào tháng 9/2025, kỳ vọng được đưa vào danh sách xem xét nâng hạng đã trở thành một ưu tiên hàng đầu. Không chỉ đơn thuần là đạt được một mốc đánh giá kỹ thuật, tiến trình nâng hạng còn là một bài kiểm tra về năng lực cải cách thể chế, khả năng phối hợp hệ thống và niềm tin mà Việt Nam có thể tạo dựng được đối với nhà đầu tư toàn cầu.

Những tín hiệu tích cực đang xuất hiện trên cả hai phương diện: hạ tầng kỹ thuật và tâm lý thị trường. Trong thời gian qua, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và các cơ quan liên quan đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, đặc biệt là cơ chế "pre-funding" – một trong những yếu tố được xem là rào cản lớn nhất khiến Việt Nam chưa được nâng hạng. Việc chủ động đối thoại với nhà đầu tư nước ngoài, lắng nghe các khuyến nghị và phản ánh từ doanh nghiệp đã tạo ra một không khí đối thoại tích cực và minh bạch hơn, khẳng định sự cầu thị từ phía nhà quản lý.

Một bước ngoặt lớn về mặt công nghệ đã được ghi nhận khi hệ thống giao dịch KRX chính thức vận hành từ ngày 5/5/2025. Đây là cột mốc quan trọng mở ra nền tảng kỹ thuật để triển khai những chuẩn mực giao dịch hiện đại như T+0, bán khống có kiểm soát và mở rộng giao dịch các sản phẩm phái sinh. Hệ thống KRX cũng được kỳ vọng sẽ xử lý hiệu quả các vấn đề tồn đọng trong công tác thanh toán, giám sát và phòng ngừa rủi ro. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh các tổ chức xếp hạng quốc tế đang theo dõi sát sao từng cải tiến kỹ thuật của Việt Nam.

Tại buổi họp báo Chính phủ ngày 6/5, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, nâng hạng thị trường chứng khoán là một nhiệm vụ trọng tâm mà Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt. Bộ Tài chính đang triển khai sáu nhóm giải pháp lớn và kỳ vọng sẽ đạt được kết quả cụ thể trong kỳ rà soát sắp tới của các tổ chức quốc tế. Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, phần lớn tiêu chí kỹ thuật hiện đã được đáp ứng. Tuy nhiên, yếu tố then chốt vẫn nằm ở niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài – điều mà không thể đo lường bằng chỉ số, nhưng có thể cảm nhận được qua dòng vốn và phản ứng thị trường.

Theo ông Lưu Minh Sang - Giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh), những nỗ lực cải cách gần đây của Chính phủ, Bộ Tài chính và UBCKNN cho thấy rõ quyết tâm chuyển mình của thị trường. Chuyên gia này đánh giá cao việc Việt Nam đã ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC, cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài được mua cổ phiếu mà không cần ký quỹ đủ tiền trước – một điểm nghẽn lớn từng tồn tại nhiều năm.

Theo ông Sang, đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy chính sách đang có sự điều chỉnh kịp thời theo hướng thân thiện hơn với nhà đầu tư ngoại. Dù vậy, Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực minh bạch hóa thông tin, đảm bảo nhất quán trong chính sách và phát triển truyền thông quốc tế một cách bài bản hơn. Nếu không có chiến lược quảng bá chủ động, các cải cách kỹ thuật – dù tích cực – cũng có thể bị lu mờ trong mắt các tổ chức quốc tế và nhà đầu tư nước ngoài.

Cùng quan điểm này, ông Nguyễn Anh Khoa – Trưởng phòng Phân tích của Công ty Chứng khoán Agriseco – nhấn mạnh rằng việc hệ thống KRX vận hành trơn tru phản ánh sự đồng thuận rất cao giữa các cơ quan quản lý và thành viên thị trường. Theo ông Nguyễn Anh Khoa, không ít công ty chứng khoán đã chấp nhận tăng chi phí vận hành để đồng hành với cải cách và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho khối nhà đầu tư nước ngoài. Việc xóa bỏ cơ chế pre-funding, cộng với những phản ứng tích cực từ thị trường – như thanh khoản tăng lên, chỉ số phục hồi, hệ thống ổn định – là minh chứng rõ ràng cho thấy sự chuẩn bị của Việt Nam là nghiêm túc và thực chất. Ông Khoa cũng chỉ ra rằng dư nợ margin trên thị trường hiện đã đạt mức kỷ lục 280 nghìn tỷ đồng, phản ánh niềm tin mạnh mẽ của nhà đầu tư vào triển vọng trung và dài hạn của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục đẩy mạnh lộ trình cải cách theo hướng cụ thể và có trọng tâm. Một loạt giải pháp đang được triển khai, bao gồm: vận hành hiệu quả hệ thống KRX, đặc biệt ở các tính năng thanh toán và phòng ngừa rủi ro; rà soát và sửa đổi Nghị định 155 để quy định rõ thời hạn công bố tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại các công ty đại chúng; đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp; thí điểm tài khoản giao dịch tổng (OTA) cho các quỹ đầu tư nước ngoài rồi mở rộng dần; đồng thời phát triển các sản phẩm mới như bộ chỉ số đầu tư chuyên biệt và rút ngắn quy trình niêm yết sau IPO. Đặc biệt, Bộ Tài chính sẽ thành lập nhóm đối thoại chính sách giữa UBCKNN, các chuyên gia, các quỹ đầu tư và thành viên thị trường để đồng hành xuyên suốt quá trình nâng hạng.

Hiện nay, hệ thống KRX đã bắt đầu vận hành ổn định. Các phiên giao dịch gần đây cho thấy tâm lý nhà đầu tư tích cực, không có trục trặc kỹ thuật đáng kể, các chỉ số chính đồng loạt tăng điểm. Điều này chứng minh rằng thị trường đã đón nhận cải cách công nghệ với thái độ tích cực và kỳ vọng vào các cơ chế giao dịch hiện đại sẽ sớm được triển khai. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính ở mức kỷ lục cũng là một chỉ dấu rõ ràng về niềm tin vào thị trường – một yếu tố khó định lượng nhưng có giá trị lớn trong mắt các tổ chức xếp hạng quốc tế.

Tháng 9/2025 là cột mốc mà thị trường chứng khoán Việt Nam kỳ vọng sẽ ghi dấu một bước tiến mới trong quá trình hội nhập tài chính quốc tế. Tuy nhiên, hơn cả việc được nâng hạng về danh nghĩa, điều quan trọng là thị trường đang được cải cách theo hướng minh bạch hơn, hiệu quả hơn và có khả năng chống chịu tốt hơn với các biến động toàn cầu. Với nền tảng hạ tầng hiện đại, khung pháp lý đang được hoàn thiện, cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư đồng lòng, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đi những bước vững chắc trên hành trình trở thành một kênh dẫn vốn hiệu quả và bền vững cho nền kinh tế.