Nhiều kết quả nổi bật

Trong những năm qua, việc triển khai Chương trình Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững đạt được kết quả đáng ghi nhận, góp phần tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu phát triển toàn diện, bền vững đất nước.

Cụ thể, đối với Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến tháng 5/2025, cả nước có 6.058/7.696 xã (78,7%) đạt chuẩn nông nông thôn mới; trong đó, có 2.446 xã (40,4%) đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 655 xã (10,8%) đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; bình quân cả nước đạt 17,6 tiêu chí/xã (tăng 0,6 tiêu chí so với cuối năm 2021).

Có 23 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới (tăng 10 tỉnh so với cuối năm 2021), trong đó, có 17 tỉnh, thành phố có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Có 9 tỉnh: Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình (nay là tỉnh Ninh Bình), Hưng Yên, Hải Dương (nay là TP. Hải Phòng), Trà Vinh (nay là tỉnh Vĩnh Long), Đồng Nai, Tiền Giang (nay là Đồng Tháp), Quảng Ninh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2024 đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Đối với Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, đến hết năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều trên cả nước đã giảm xuống còn 1,93%. Đặc biệt, tại các huyện nghèo, tỷ lệ này là 24,86%; trong khi tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số đã giảm mạnh xuống 12,55% (giảm 3,95%) so với năm 2023. Đáng chú ý, 19 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo đã thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn; 3 huyện nghèo đã thoát nghèo.

Bộ Tài chính dự báo, đến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều sẽ tiếp tục giảm 0,8% - 1%/ năm. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số dự kiến giảm trên 3% trong năm 2025 và các huyện nghèo sẽ giảm từ 4% - 5%.

Mục tiêu đến hết năm 2025 sẽ có 30% huyện nghèo và 30% xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn, hoàn thành mục tiêu Quốc hội giao.

Những kết quả này có được nhờ sự đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng tại các vùng nghèo. Chương trình đã đầu tư xây dựng mới 2.716 công trình, bao gồm đường giao thông, công trình thủy lợi, trường học, trạm y tế, hệ thống nước sạch, công trình văn hóa, điện và các công trình khác.

Bên cạnh đó, 1.586 công trình duy tu bảo dưỡng cũng được triển khai, góp phần hoàn thiện đồng bộ cơ sở hạ tầng, tạo động lực phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập cho người dân.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, việc triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững không còn phù hợp trong bối cảnh mới.

Nội dung của Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới hiện nay rất rộng mở, hoàn toàn có thể tích hợp hiệu quả các nội dung liên quan đến giảm nghèo bền vững.

Do đó, giai đoạn 2026-2035, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất gộp Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới; Chương trình giảm nghèo bền vững thành Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.

Mục tiêu tổng quát trong giai đoạn 2026-2030, triển khai xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện và bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển xanh, tuần hoàn.

Đề xuất hợp nhất 2 Chương trình quốc gia về nông thôn mới và giảm nghèo bền vững

Để phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn tới, các chuyên gia cho rằng, cần hợp nhất 2 Chương trình quốc gia về nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Trong 10 năm, Chương trình nên chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn 2026-2035 tập trung hoàn thiện chương trình hướng đến mục tiêu nông thôn phát triển toàn diện, có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ hiện đại.

Giai đoạn 2036-2045 hướng đến xây dựng nông thôn hiện đại có điều kiện sống tiệm cận với đô thị, môi trường sống xanh sạch, đẹp, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo vững chắc.

Chương trình mới cần kế thừa tối đa những thành quả của cả 2 Chương trình mục tiêu quốc gia và xây dựng các tiêu chí mới phù hợp với bối cảnh xây dựng chính quyền 2 cấp.

Bên cạnh đó, Chương trình trong giai đoạn mới cần xác định cấp xã là địa bàn chỉ đạo trên cơ sở có đầy đủ bộ máy chính quyền, Đảng, đoàn thể để tổ chức hướng dẫn nhân dân thực hiện.

Ngoài các nội dung trên, tăng cường năng lực cho thôn bản do quy mô dân số, diện tích một xã hiện đã lớn hơn rất nhiều. Đồng thời, tiếp tục phát huy vai trò tổ chức Đảng là đầu mối, huy động tất cả các lực lượng cùng tham gia để triển khai hiệu quả Chương trình mới trong giai đoạn tới...