Phát triển bao trùm, thích ứng, lấy người dân làm chủ thể

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc quốc gia, công tác xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035 được xây dựng với các định hướng chiến lược với tầm nhìn dài hạn. Trọng tâm của Chiến lược là đảm bảo phát triển bao trùm, bền vững; lấy người dân làm trung tâm và chủ thể; gắn kết hiệu quả giữa xây dựng nông thôn mới và công tác giảm nghèo bền vững.

Chương trình hướng tới xây dựng nông thôn hiện đại, có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, phát triển theo mô hình kinh tế xanh - tuần hoàn. Phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường, giữ gìn quốc phòng, an ninh, đặc biệt ở địa bàn khó khăn.

Điểm mới của chương trình là phương thức thực hiện tích hợp đa mục tiêu. Trung ương sẽ ban hành khung chương trình, tiêu chí, định mức phân bổ nguồn lực, theo dõi bằng kết quả đầu ra; trong khi địa phương được tăng quyền chủ động, triển khai phù hợp điều kiện thực tế, phát huy vai trò người dân, doanh nghiệp và cộng đồng.

Các mục tiêu đặt ra đến năm 2030 là đầy tham vọng: Thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với 2020; không còn hộ nghèo theo chuẩn đa chiều giai đoạn 2022–2025; 80% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó ít nhất 35% đạt nông thôn mới nâng cao và 10% đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại. Đến 2035, tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng lên 90%, hộ nghèo đa chiều giảm xuống dưới 1%, tiến tới hoàn thiện mô hình nông thôn văn minh, nhân văn, bền vững.

Tích hợp đa ngành, đa mục tiêu, đột phá cho giai đoạn chuyển tiếp

Để đạt được các mục tiêu, chương trình đề ra hệ thống nội dung thực hiện toàn diện, trong đó lấy quy hoạch tích hợp làm nền tảng, xác định rõ vai trò của nông thôn trong phát triển vùng. Phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội, kết nối hiệu quả liên vùng, gắn sinh kế với thích ứng biến đổi khí hậu.

Nông thôn được định hướng phát triển theo hướng hiện đại, xanh, tuần hoàn và hiệu quả, thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm OCOP, du lịch nông thôn và làng nghề truyền thống. Đồng thời, tăng cường liên kết chuỗi giá trị, hỗ trợ hợp tác xã, thương mại điện tử, tạo sinh kế cho người nghèo, phụ nữ, người dân tộc thiểu số.

Về xã hội, chương trình đặt mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục – y tế cơ sở, bảo đảm tiếp cận dịch vụ cơ bản, an sinh cho nhóm yếu thế, chăm sóc người cao tuổi, người khuyết tật, phát triển môi trường sống nhân văn, an toàn. Chính quyền cơ sở sẽ được củng cố hiệu lực, nâng cao năng lực quản trị, thúc đẩy chuyển đổi số trong cung cấp dịch vụ công.

Môi trường nông thôn sẽ được chú trọng quản lý chất thải, quy hoạch không gian, phát triển mô hình làng kiểu mẫu, nghĩa trang văn minh. Song song, lực lượng dân quân và phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” tiếp tục phát huy vai trò nền tảng bảo vệ sự ổn định ở cơ sở.

Về giải pháp, chương trình đặt trọng tâm vào hoàn thiện cơ chế, chính sách; tăng phân cấp, phân quyền cho cấp cơ sở; khuyến khích hợp tác công - tư; phát triển tín dụng phù hợp cho sản xuất nhỏ, OCOP, nước sạch, vệ sinh. Đặc biệt, sẽ thí điểm mô hình “nông thôn mới hạnh phúc”, tích hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, an sinh xã hội, môi trường và giá trị văn hóa cộng đồng.

Ngoài ra, chương trình thúc đẩy truyền thông hiện đại, đa nền tảng; tăng cường minh bạch, giám sát, xử lý sai phạm; phát huy sự tham gia rộng rãi của cộng đồng, người dân và doanh nghiệp trong từng giai đoạn.