Dấu ấn cải cách mạnh mẽ, đồng bộ từ cơ quan quản lý

Trong quý II/2025, tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam có những bước chuyển động mạnh mẽ, cả về tốc độ lẫn chiều sâu. Theo báo cáo của Bộ Tài chính gửi Thủ tướng Chính phủ, các nhóm giải pháp trọng tâm đã và đang được triển khai quyết liệt, thể hiện cam kết cải cách từ cấp cao nhất của Chính phủ tới các cơ quan chuyên môn.

Một trong những điểm nhấn là việc tổ chức thành công các hội nghị xúc tiến đầu tư tại Hồng Kông - Thâm Quyến (Trung Quốc) và New York (Hoa Kỳ). Đây là các diễn đàn có quy mô lớn, thu hút hàng trăm tổ chức tài chính toàn cầu như BlackRock, JP Morgan, Warburg Pincus, Franklin Templeton... cùng các tổ chức xếp hạng như FTSE Russell, MSCI - những “nhân tố quyết định” trong việc nâng hạng.

Nội dung các hội nghị tập trung vào các bước cải cách đột phá của Việt Nam, từ việc bãi bỏ cơ chế tiền có sẵn khi đặt lệnh (pre-funding), cho phép giao dịch không yêu cầu đủ 100% tiền, đến minh bạch thông tin bằng tiếng Anh và triển khai hạ tầng kỹ thuật mới.

Đáng chú ý, hệ thống công nghệ thông tin KRX - nền tảng kỹ thuật quan trọng nhất cho việc hiện đại hóa thị trường chứng khoán đã chính thức vận hành từ 5/5/2025, mở đường cho các sản phẩm và cơ chế giao dịch mới như: giao dịch chờ về, bán khống, mô hình đối tác thanh toán trung tâm (CCP), omnibus account. Đây là những điều kiện cần để thị trường chứng khoán Việt Nam đáp ứng các tiêu chí nâng hạng và thu hút dòng vốn lớn từ khối ngoại.

Để giải quyết các vướng mắc trong hành lang pháp lý, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BTC, sửa đổi các quy định kỹ thuật liên quan đến cơ chế Non-Prefunding, đồng thời khẳng định sẽ không phát sinh thêm chi phí vốn cho công ty chứng khoán khi cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng ban hành Thông tư số 03/2025/TT-NHNN, đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản đầu tư gián tiếp và tháo gỡ một số điểm nghẽn từ Thông tư số 17/2024/TT-NHNN liên quan đến sinh trắc học, hợp pháp hóa lãnh sự...

Tất cả những thay đổi này đang được cộng đồng quốc tế đánh giá tích cực. Việc thành lập Nhóm Đối thoại Chính sách (IAG) với sự tham gia của các định chế lớn như MSCI, FTSE, Dragon Capital, HSBC, Citibank, SSI… đã mở ra một kênh kết nối thường xuyên, minh bạch và hiệu quả giữa cơ quan quản lý và nhà đầu tư, tăng độ tin cậy cho các nỗ lực cải cách của Việt Nam.

Cơ hội đã chín muồi, cần một “cú hích” quyết định từ thể chế

Dù tiến trình cải cách đang đi đúng hướng, nhưng để thực sự được nâng hạng lên nhóm “thị trường mới nổi”, Việt Nam cần thêm những điều chỉnh cuối cùng mang tính quyết định.

Một trong số đó là việc ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 155/2020/NĐ-CP, trong đó làm rõ tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room) tại các công ty đại chúng, tránh tình trạng doanh nghiệp tự ý điều chỉnh room qua Đại hội đồng cổ đông - điều khiến nhà đầu tư nước ngoài khó xác định chiến lược đầu tư dài hạn.

Một vấn đề khác là sự thiếu minh bạch trong thông tin sở hữu nước ngoài tại nhiều doanh nghiệp. Theo đề xuất mới, các công ty đại chúng sẽ bắt buộc công bố tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực. Điều này nhằm tăng tính minh bạch, tạo thuận lợi cho dòng vốn nước ngoài gia nhập thị trường.

Bên cạnh đó, nhiều tổ chức đầu tư cũng kiến nghị tiếp tục rà soát danh mục ngành nghề có giới hạn sở hữu nước ngoài. Việc một số doanh nghiệp đăng ký ngành nghề không hoạt động thực tế đang vô tình tạo ra rào cản về room ngoại. Bộ Tài chính đang đề xuất các doanh nghiệp chủ động rà soát, tinh gọn ngành nghề để mở rộng khả năng tiếp cận vốn quốc tế.

Trong tháng 8/2025, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, văn bản chiến lược được kỳ vọng sẽ tập hợp đầy đủ các nhóm giải pháp và tạo bước ngoặt về chính sách. Đồng thời, một cuộc làm việc quan trọng giữa Chính phủ Việt Nam và đại diện FTSE Russell cùng các tổ chức đầu tư lớn cũng được dự kiến diễn ra, thể hiện cam kết chính trị rõ ràng của Việt Nam đối với mục tiêu nâng hạng.

Việc được nâng hạng sẽ không chỉ mở ra cánh cửa đón dòng vốn thụ động từ các quỹ chỉ số (ước tính hàng tỷ USD), mà còn là chỉ dấu cho thấy chất lượng và tính hội nhập của thị trường tài chính Việt Nam. Với những gì đang diễn ra, năm 2025 hoàn toàn có thể trở thành năm bản lề để thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức vượt qua ngưỡng “cận biên” và bước vào sân chơi của các thị trường mới nổi toàn cầu.