Đề xuất cơ chế thoáng cho đầu tư theo phương thức đối tác công tư
Bộ Tài chính đề xuất nhiều quy định không chỉ khắc phục các bất cập hiện hành, mà quan trọng hơn là tạo ra sự thông thoáng cho đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Nhận diện bất cập, vướng mắc
Theo Bộ Tài chính, quá trình thực hiện Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Nghị định số 35/2021/NĐ-CP ngày 29/3/2021 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật PPP đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập.
Cụ thể, về thủ tục thẩm định dự án, thực tiễn cho thấy, đa số các dự án PPP đang được triển khai đều có quy mô lớn, đáp ứng tiêu chí dự án quan trọng quốc gia hoặc dự án nhóm A. Việc bắt buộc phải thành lập các hội đồng thẩm định ở cả bước quyết định chủ trương đầu tư và bước phê duyệt dự án, dẫn đến kéo dài thời gian chuẩn bị đầu tư.
Liên quan đến hình thức lựa chọn nhà đầu tư, theo Bộ Tài chính, hình thức chỉ định nhà đầu tư và hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt chỉ được áp dụng đối với một số ít trường hợp và thuộc thẩm quyền quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Thực tiễn triển khai cho thấy, dự án do nhà đầu tư đề xuất mặc dù được công bố công khai tới các nhà đầu tư và tổ chức đấu thầu rộng rãi, nhưng hầu hết chỉ có duy nhất nhà đầu tư đề xuất dự án tham gia. Do vậy, việc tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp này là không cần thiết.
Liên quan đến bất cập về lựa chọn nhà đầu tư trong nước, quốc tế, theo Bộ Tài chính, việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư quốc tế cho tất cả dự án PPP (trừ dự án thuộc ngành, nghề chưa được tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài hoặc dự án có yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ bí mật nhà nước) đã dẫn đến phát sinh thủ tục không cần thiết đối với các dự án có quy mô nhỏ.
Về phương pháp, tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu, để bảo đảm lựa chọn được nhà đầu tư thực hiện dự án hiệu quả, khả thi, nhà đầu tư trúng thầu phải đáp ứng yêu cầu về năng lực tài chính (gồm vốn chủ sở hữu và khả năng huy động vốn vay) và kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự, đáp ứng yêu cầu về mặt kỹ thuât, tài chính – thương mại.
Tuy nhiên, quy định hiện hành chưa phù hợp trong trường hợp lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án thuộc lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Trong đó, có một số tiêu chuẩn đánh giá chưa phù hợp với các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp. Sở dĩ như vậy là bởi phần lớn các doanh nghiệp, tổ chức khoa học và công nghệ, doanh nghiệp công nghệ cao, trung tâm nghiên cứu và phát triển… mới thành lập, chưa có năng lực, kinh nghiệm so với các nhà đầu tư khác, nên khi tham dự thầu thường không đáp ứng các yêu cầu về vốn chủ sở hữu, kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự của hồ sơ mời thầu.
Đề xuất nhiều quy định mới
Theo kế hoạch, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật PPP; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công sắp được Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội thông qua.
Để đảm bảo nhanh chóng đưa các quy định mới của Luật PPP vào cuộc sống, thực hiện nhiệm vụ được phân công, Bộ Tài chính vừa hoàn tất dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 35/2021/NĐ-CP, để đảm bảo có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.
Tại dự thảo Nghị định, không chỉ đưa ra giải pháp để khắc phục các tồn tại, hạn chế trong triển khai Luật PPP hiện hành, mà cơ quan chủ trì soạn thảo còn đưa ra nhiều nội dung mới theo hướng tạo cơ chế thoáng cho đầu tư theo phương thức PPP.
Theo đó, về quy trình thực hiện dự án PPP, sửa đổi các quy định của Nghị định số 35/2021/NĐ-CP về trình tự, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án, điều chỉnh dự án, nội dung hợp đồng dự án, trình tự chuẩn bị dự án do nhà đầu tư đề xuất.
Cụ thể, bãi bỏ các quy định về thủ tục thành lập Hội đồng thẩm định (trừ dự án quan trọng quốc gia thực hiện theo quy định của pháp luật đầu tư công). Sửa đổi quy định về thời gian thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu khả thi, báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng; thời gian phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án.
Liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư, dự thảo Nghị định dự kiến sửa đổi theo hướng: Bổ sung quy định chi tiết về hình thức chỉ định nhà đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt; bãi bỏ các quy định về quy trình sơ tuyển; sửa đổi quy định về phương pháp, tiêu chí đánh giá hồ sơ dự thầu.
Luật PPP đã bổ sung một số trường hợp chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, gồm: Dự án PPP khoa học, công nghệ có doanh thu thực tế thấp hơn 50% so với doanh thu dự kiến; quy hoạch, chính sách, pháp luật có liên quan thay đổi mà các bên đã thực hiện các biện pháp khắc phục, nhưng không bảo đảm việc tiếp tục thực hiện hợp đồng dự án PPP; trường hợp dự án BOT giao thông có doanh thu bị sụt giảm do các dự án kết nối chưa được triển khai, vận hành đồng bộ.
Do vậy, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung quy định tương ứng về chấm dứt hợp đồng dự án và chi phí xử lý khi chấm dứt hợp đồng.
