Giám sát theo thông lệ quốc tế và dựa trên rủi ro

Thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam tại hội trường chiều nay 12/6, nhiều đại biểu đề nghị làm rõ về việc thành lập, thẩm quyền thành lập, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ của Trung tâm trọng tài quốc tế, việc giải quyết tranh chấp trong Trung tâm tài chính quốc tế... Theo các đại biểu, cần có các cơ chế để quản lý, giám sát, kiểm tra hợp lý, bảo đảm quản lý được rủi ro, giữ vững an ninh tài chính. 

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, dự thảo nghị quyết quy định, cơ quan thuộc trung tâm tài chính quốc tế bao gồm: Một là cơ quan điều hành chịu trách nhiệm quản lý, điều hành trực tiếp mọi hoạt động tại Trung tâm tài chính quốc tế; Hai là cơ quan giám sát thực hiện chức năng giám sát, thanh tra, kiểm tra, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong hoạt động tài chính tại Trung tâm tài chính quốc tế; Ba là cơ quan giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế là Tòa án chuyên biệt, được thành lập theo quy định của tổ chức của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Trung tâm trọng tài quốc tế được thành lập theo quy định tại Luật Trọng tài quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc giám sát Trung tâm tài chính quốc tế là vấn đề rất phức tạp, nhạy cảm, có liên quan tới nhiều lĩnh vực, đối tượng khác nhau, tác động tới ổn định kinh tế vĩ mô, an toàn, an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia. Việc tổ chức giám sát tại trung tâm tài chính được thực hiện theo thông lệ quốc tế và dựa trên rủi ro.

Theo Bộ trưởng, trong thời kỳ mới thành lập, cơ quan giám sát trung tâm tài chính chưa thể đáp ứng được ngay yêu cầu về nghiệp vụ giám sát, xử lý sự cố trên tất cả các lĩnh vực của trung tâm tài chính quốc tế. Do đó, cơ quan giám sát trung tâm tài chính chịu trách nhiệm giám sát một số hoạt động của trung tâm tài chính; các Bộ, ngành và cơ quan liên quan thực hiện giám sát theo chức năng ng nhiệm vụ được giao. Chính phủ sẽ quy định, hướng dẫn cụ thể để không chồng chéo, giảm thủ tục hành chính, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cho rằng, về dài hạn, cần phải tập trung nâng cao năng lực giám sát của cơ quan giám sát trung tâm tài chính theo hướng độc lập và chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ vào giám sát. 

Kiểm soát các rủi ro có thể xảy ra

Làm rõ các rủi ro và giải pháp đối phó khi vận hành trung tâm tài chính, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, trung tâm tài chính quốc tế của mọi quốc gia đều phải đối mặt với các thách thức. Điển hình như chính sách ngoại khối gia tăng áp lực lên nghĩa vụ nợ ngoại tệ và chỉ tiêu nợ nước ngoài của Việt Nam; đồng thời có thể xuất hiện tình trạng rút vốn nóng, thao túng tỷ giá.

Để kiểm soát rủi ro, khi xây dựng Nghị định về ngoại hối của Trung tâm tài chính quốc tế, cần có các quy định để giám sát, theo dõi dòng vốn từ trung tâm tài chính vào phần còn lại của Việ Nam và từ phần còn lại của Việt Nam vào trung tâm tài chính quốc tế thông qua cơ chế khai báo, thông tin, thực thi chế độ báo cáo nghiêm ngặt, kiểm soát việc chuyển vốn thực hiện qua tài khoản chuyên dùng, hạn chế cho vay ngắn hạn, khuyến khích việc cho vay trung và dài hạn.

Bên cạnh đó, việc thành lập các sàn giao dịch, nền tảng giao dịch hoạt động trong phạm vi trung tâm tài chính quốc tế, đặc biệt ở một số lĩnh vực như: sản phẩm văn hóa nghệ thuật, tín chỉ các-bon, kim loại quý... cũng tiềm ẩn một số rủi ro bị lợi dụng để hợp thức hóa dòng tiền bất hợp pháp thông qua mua bán các sản phẩm. Bên cạnh đó là rủi ro bị đầu cơ, thổi giá, bong bóng tài sản.

Do đó, giải pháp kiểm soát là xây dựng khung pháp lý đồng bộ, thiết chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, có hệ thống theo chuẩn mực quốc tế để kiểm soát các giao dịch trên sàn. 

Đối với nội dung cơ chế giải quyết tranh chấp được nhiều đại biểu quan tâm, Bộ trưởng cho biết, dự thảo nghị quyết quy định, nhà đầu tư, thành viên các bên liên quan được sử dụng các phương thức giải quyết tranh chấp theo pháp luật của Việt Nam. 

Ngoài ra, tranh chấp giữa các thành viên hoặc tranh chấp giữa thành viên với nhà đầu tư nước ngoài tại Trung tâm tài chính quốc tế về hoạt động đầu tư kinh doanh sẽ được giải quyết tại một trong những cơ quan, tổ chức mà do hai bên thỏa thuận, có thể là Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, hoặc trọng tài Việt Nam, Tòa án nước ngoài, Tòa án Việt Nam. Do vậy, trước mắt dự thảo đang quy định cơ chế xử lý phù hợp trong bối cảnh mới thành lập.

Nhấn mạnh đây là nội dung rất mới và khó, Bộ trưởng khẳng định, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến của đại biểu khi tham mưu cho Chính phủ cùng với các bộ, ngành xây dựng các nghị định để triển khai mô hình trung tâm tài chính quốc tế, đảm bảo chặt chẽ, triển khai thành công cũng như kiểm soát được các rủi ro có thể xảy ra.

Bộ trưởng cũng bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm nhiều hơn nữa của các đại biểu Quốc hội trong quá trình triển khai thực hiện đề án quan trọng này trong kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.