Xung đột địa chính trị - tác động ngắn hạn, tâm lý thị trường ổn định

Diễn biến tích cực trong phiên sáng cho thấy tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam đang khá ổn định, bất chấp thông tin về các cuộc xung đột địa chính trị.

Ông Nguyễn Việt Đức - Giám đốc Kinh doanh Số của Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) nhận định, lịch sử các xung đột quốc tế trong 50 năm qua đã cho thấy những ảnh hưởng này thường chỉ mang tính tạm thời và không để lại tác động lâu dài lên thị trường tài chính.

Theo ông Đức, các xung đột địa chính trị, nếu chỉ dừng lại ở mức căng thẳng hoặc xung đột khu vực, thông thường chỉ tác động đến thị trường trong khoảng 1 – 2 phiên giao dịch.

Trường hợp gần nhất là xung đột giữa Israel và lực lượng Houthis tại Yemen, ảnh hưởng của nó đến thị trường chứng khoán toàn cầu chỉ kéo dài đúng một phiên. Diễn biến hiện tại giữa Israel và Iran cũng đang được nhìn nhận dưới góc độ tương tự, khi giới đầu tư tin rằng xung đột sẽ không vượt ra khỏi phạm vi Trung Đông và chưa đủ nghiêm trọng để kéo theo sự tham chiến của Mỹ.

“Trường hợp có chiến tranh nhưng vẫn được khoanh vùng trong một khu vực địa lý cụ thể, như hiện tại ở Trung Đông, thì tác động chủ yếu rơi vào giá dầu. Nếu không có sự tham gia của Mỹ, thị trường toàn cầu ít bị ảnh hưởng nghiêm trọng,” ông Đức nói.

Chỉ trong trường hợp chiến tranh lan rộng và có sự can dự của Mỹ, như thời điểm sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001 hay chiến tranh vùng Vịnh năm 1992, thị trường mới ghi nhận điều chỉnh mạnh. Khi đó, chỉ số thường mất từ 10% đến 11% và phải mất khoảng 70 ngày mới tạo đáy và phục hồi. Tuy nhiên, bối cảnh hiện tại cho thấy nguy cơ này vẫn còn ở mức thấp.

Bên cạnh đó, ông Đức cũng nhấn mạnh rằng mức giá dầu hiện tại đang ở khoảng 70 – 80 USD/thùng, thấp hơn so với mức trung bình năm 2024, cho thấy tác động từ xung đột đã tạm lắng. Kể cả trong kịch bản xấu hơn, khi có thể xảy ra cấm vận Iran hoặc sự tham chiến của Mỹ, giá dầu cũng mới chỉ được dự báo chạm ngưỡng 120 USD/thùng. Tuy vậy, khả năng hiện thực hóa kịch bản cực đoan này vẫn không được giới đầu tư đánh giá cao.

“Xung đột tuy có tính chất nhạy cảm về mặt tâm lý, nhưng thị trường chứng khoán thế giới luôn có khả năng hấp thụ và vượt qua các làn sóng điều chỉnh do căng thẳng địa chính trị gây ra,” ông Đức khẳng định.

Thị trường phản ứng theo kỳ vọng, cổ phiếu dầu khí tận dụng thời điểm

So sánh với thời điểm năm 2022 khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ, ông Đức cho rằng bối cảnh hiện tại là khác biệt. Vào năm 2022, thị trường tài chính thế giới lao dốc không phải chỉ vì chiến tranh, mà chủ yếu là do lạm phát tăng mạnh tại Mỹ, xuất phát từ các gói hỗ trợ kinh tế quy mô lớn hậu COVID-19. Chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm kiểm soát lạm phát mới là nguyên nhân chính kéo thị trường đi xuống thời điểm đó.

Theo ông Đức, những đợt sụt giảm sâu nhất trong lịch sử chứng khoán phần lớn liên quan đến yếu tố vĩ mô như khủng hoảng tài chính năm 2008 tại Mỹ hay khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam năm 2022. Các yếu tố này thường có độ lan tỏa lớn và để lại ảnh hưởng kéo dài đến cả hệ thống kinh tế. Trong khi đó, xung đột quân sự chỉ tạo hiệu ứng cục bộ và không đủ mạnh để gây ra cú sốc toàn diện.

Trở lại với thị trường hiện tại, nhóm cổ phiếu dầu khí đang là điểm sáng nhờ hai yếu tố: định giá thấp và dòng tiền tích cực. Theo ông Đức, trước thời điểm xung đột Israel – Iran leo thang khoảng hai tuần, VPBankS đã đưa ra báo cáo khuyến nghị đầu tư vào nhóm dầu khí, với luận điểm rõ ràng: ngành này có nền tảng cơ bản tốt, kế hoạch phát triển dài hạn và giá cổ phiếu đang ở vùng hấp dẫn. Thực tế cho thấy, những nhà đầu tư mua vào cổ phiếu dầu khí thời điểm đó đã ghi nhận mức sinh lời từ 10 – 15%.

“Chiến tranh chỉ là yếu tố hỗ trợ, còn dòng tiền đã có xu hướng đổ vào nhóm dầu khí từ trước. Nếu không có sự chuẩn bị từ sớm, nhà đầu tư rất dễ bỏ lỡ nhịp tăng này,” ông Đức phân tích.

Ông cũng lưu ý rằng thị trường luôn có sự luân chuyển dòng tiền giữa các nhóm ngành. Dù chỉ số tăng hay giảm, nhà đầu tư vẫn có thể tìm thấy cơ hội ở những lĩnh vực hưởng lợi từ bối cảnh. Trong phiên giao dịch gần đây, nhóm vận tải biển cũng tăng theo sau đà tăng của cổ phiếu dầu khí, khi kỳ vọng về việc gián đoạn vận chuyển dầu qua Trung Đông sẽ thúc đẩy nhu cầu từ các tuyến vận tải thay thế.

Đặc biệt, tín hiệu tích cực từ khả năng hạ nhiệt xung đột cũng là động lực thúc đẩy tâm lý thị trường. Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump khuyến khích đối thoại giữa Israel và Iran, cùng với việc cả hai quốc gia vẫn đang thể hiện sự kiềm chế, được đánh giá là những yếu tố có thể giúp căng thẳng nhanh chóng dịu lại.

“Thị trường là nơi kỳ vọng dẫn dắt giá cả. Khi kỳ vọng xung đột sẽ được kiểm soát, nhà đầu tư sẵn sàng quay lại thị trường,” ông Đức kết luận.